Toelichting op de septembercirculaire
Accressen
De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. De rijksuitgaven hebben direct invloed op de omvang van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit wordt de accresontwikkeling genoemd. Het accres is gesplitst in een volume- en een nominaal deel, waarbij het nominale deel ter compensatie is van loon- en prijsstijging en het volumedeel ter compensatie van bevolkingstoename en reëel accres.
De accressen 2025-2029 in de Septembercirculaire gemeentefonds 2024 blijken te laag zijn vastgesteld. Minister Heinen van Financiën heeft dit in een brief aan de Tweede Kamer laten weten. Indicatief gaat het om afgerond € 50 miljoen extra accres in 2025 en om cumulatief € 175 miljoen extra accres in 2028. Indicatief betreft dit een extra inkomst van circa € 97.000 in 2025. De bedragen zijn nog indicatief, mede hierdoor hebben wij ervoor gekozen geen stelpost voor dit bedrag op te nemen. De financiële verwerking van dit hogere accres zal bij de decembercirculaire 2024 plaatsvinden.
De ontwikkeling van de uitkeringsbasis is negatief
Gemeenten kunnen de daling van de uitkeringsbasis goedmaken door evenredig te stijgen met de aantallen. Groeigemeenten lukt dat gemakkelijk, de plattelandsgemeenten moeten hier veelal een veer laten, om helemaal niet te spreken over krimpgemeenten. Voor onze gemeente heeft dit een negatief effect in deze circulaire. In deze circulaire zijn de nieuwe ramingen verwerkt van de ontwikkeling van de uitkeringsbasis. De mutaties worden voornamelijk veroorzaakt door nieuwe landelijke ramingen van de aantallen huishoudens met laag inkomen, inwoners en regionale centrumfunctie.
Stelpost jeugdzorg
De provinciale toezichthouder heeft toestemming gegeven om voor de jaren 2026 tot en met 2028 een stelpost op te nemen "nog te ontvangen rijksbijdrage jeugdzorg". Wij hebben deze stelpost op basis van de meest recente gegevens geactualiseerd. De bedragen voor 2025 zijn hard en zijn inmiddels verwerkt in het totaal van de algemene uitkering. De omvang van de stelpost bedraagt:
Boekjaar 2026 € 571.000
Boekjaar 2027 € 424.000
Boekjaar 2028 € 502.000
Besparingsverlies Jeugd
Het kabinet Schoof zet de uitvoering van de Hervormingsagenda Jeugd door en laat de besparing Jeugdzorg vanaf 2026 structureel vervallen. In de septembercirculaire 2024 is dit verwerkt door een toevoeging van € 500 miljoen in 2026 en € 511 miljoen vanaf 2027. Aangezien wij voor de voorgenomen besparing van de kosten een balanspost hebben opgenomen is dit nu een positief effect.
Toelichting indexatie Wmo demografie
Het Rijk en gemeenten werken aan de beheersbaarheid van de uitgaven van gemeenten voor de wettelijke zorgtaken Wmo. De verwachting is dat in de toekomst (een nader te bepalen deel van) de Wmo niet langer via de algemene uitkering van het gemeentefonds gaat, maar via een aparte financiering. Vooruitlopend op de gekozen bekostigingsvorm is in de septembercirculaire 2024 vanaf 2026 een jaarlijks bedrag € 75 miljoen oplopend tot € 300 miljoen in 2029 opgenomen. Dit betekent voor Coevorden in 2029 € 618.000.
Taakmutaties
In deze circulaire worden middelen voor een aantal taakmutaties bijgesteld. De taakmutatie met betrekking tot het digitale stelsel Omgevingswet is verlaagd. Gemeenten dragen jaarlijks 70% bij aan de kosten van beheer en doorontwikkeling van het Digitaal stelsel Omgevingswet en het informatiepunt Leefomgeving. De gemeentelijke bijdrage is structureel overgeheveld naar de begroting van Binnenlandse Zaken.
IU/DU/SU
Wij ontvangen in 2025 en 2026 € 105.000 ten behoeve van de wettelijke zorgplicht voor gemeenten ten aanzien van de openbare bibliotheek. Deze middelen worden beschikbaar gesteld om de gemeente voor te bereiden op deze wettelijke zorgplicht.
Sociaal domein
Deze inkomst betreft de compensatie de afschaffing van het lage inkomensvoordeel in de sociale werkvoorziening.
Samenvatting
De decentrale bedragen verwerken wij rechtstreeks op de beleidsinhoudelijke programma’s. De verlaging of verhoging van de algemene uitkering resulteert 1-op-1 in een verlaging of verhoging van de desbetreffende budgetten. Het centrale deel dient als algemeen dekkingsmiddel. In dit geval gaat het om een positief effect dat vanaf 2026 ongeveer rond de € 1 miljoen schommelt.
Sinds de ontschotting van de drie decentralisaties in het sociaal domein maken ook de middelen voor Wmo en Jeugd onderdeel uit van dit algemene deel. De enige uitzondering van de overheveling van decentraal naar centraal is de Participatiewet. Wij zien nu dat een geldstroom wordt geïntroduceerd voor een toename van de kosten Wmo als gevolg van demografische ontwikkelingen. Dit loopt op voor de gemeente Coevorden tot bijna € 0,7 miljoen in 2029. Wij ervaren deze kostenontwikkeling nu nog niet. Toch stellen wij voor om deze middelen niet als algemeen dekkingsmiddel in te zetten maar op een stelpost te plaatsen en gereserveerd te houden voor dit doeleinde.