Paragrafen

Deze paragraaf geeft inzicht in het beleidskader en de daaruit voortvloeiende financiële gevolgen met betrekking tot de lokale heffingen van de gemeente.

Wij hebben voor het tarievenbeleid een aantal uitgangspunten geformuleerd. De volgende uitgangspunten liggen ten grondslag aan de berekeningen van onze tarieven en heffingen:

• de lokale lastendruk dient in overeenstemming te zijn met de bestuurlijke ambities en het voorzieningenniveau in de gemeente;
• lokale heffingen zijn kostendekkend;
• lokale heffingen worden vastgesteld conform de uitgangspunten die zijn vastgesteld in het bestuursakkoord en de kaderbrief.

Kwijtscheldingsbeleid
Voor de beoordeling van kwijtscheldingsverzoeken hanteren wij de wettelijke normen overeenkomstig de bepalingen in de Invorderingswet 1990 en de Leidraad invordering bestuursrechtelijke geldschulden Coevorden. De kwijtscheldingsnorm die wij hanteren bedraagt 100%. Dit betekent dat aanvragers met een inkomen op bijstandsniveau voor kwijtschelding in aanmerking kunnen komen indien zij aan de normen voldoen. Kwijtschelding kan worden verleend voor de afvalstoffenheffing (met uitzondering van de extra container) en de rioolheffing (gebruikersdeel).

De begrote opbrengsten uit de belastingen en de lokale lasten (afvalstoffenheffing en rioolheffing) zijn als volgt. 

Onroerende-zaakbelastingen (Ozb)
Het uitgangspunt voor de Ozb is dat de begrote opbrengst leidend is. De begrote opbrengst in de jaarschijf 2021 is als volgt opgebouwd:

1. Opbrengst 2020
De opbrengst in de begroting 2020 is € 8.575.000.
2. Prijsindexatie conform kaderbrief
Op basis van de kaderbrief hebben wij de opbrengst met een prijsindexatie van 1,7% verhoogd. Dit is een bedrag van € 146.000.

De totale begrote opbrengst, zijnde € 8.721.000 is het uitgangspunt voor de tariefberekeningen. In de tegel 'Financiële begroting' hebben wij u onder de 'Heroverwegingen' voorgesteld de opbrengsten met € 270.000 extra te verhogen. Inclusief dat element is de totale opbrengst € 8.991.000. 

Volume
Wij verwachten een stijging van de waarde van woningen met circa 5,2%. De verwachting is dat de waarde van niet-woningen gemiddeld genomen vrijwel gelijk blijft. Jaarlijks maken wij bij de tariefberekeningen op een aantal vlakken prognoses, zoals het aantal woningen en niet-woningen (waaronder bedrijfspanden, agrarische objecten en grote incourante objecten), de Woz-waarde van deze panden, de te verwachten stijging van de marktwaarde, de effecten van bezwaar- en beroepsprocedures, leegstand en nieuwbouw. Jaarlijks wordt in het najaar op basis van een marktanalyse een brede herwaardering uitgevoerd.

Beleidsuitgangspunten 2021
Omdat de opbrengst van de Ozb leidend is in onze berekeningen, leidt een waardestijging normaliter tot een daling van het tarief. Bij een waardedaling stijgt normaliter het tarief. Om de totale opbrengst te genereren, zijn het tarief en de Woz-waarde twee communicerende vaten. Wij noemen dit vaak 'P maal Q': de prijs maal de hoeveelheid leidt tot een opbrengst. 
Bovenstaand schetsen wij u een stijging van de waarde van woningen. In theorie betekent dit dat het tarief voor deze groep kan dalen met inachtneming van de prijsindex. In deze begroting stellen wij u echter voor om het tarief voor woningen niet te laten dalen, maar het tarief gelijk te houden aan 2020. Voor de eigenaren en gebruikers van niet-woningen stellen wij voor de tarieven te laten stijgen met 3,54%. Dit is de inflatie met een beperkte boventrendmatige verhoging, waarmee wij weer een stapje zetten in de tariefdifferentiatie. 
Het effect van het bevriezen van het woningtarief is voor een gemiddelde woning € 17 per jaar. Met deze voorgestelde tarieven wordt de totale belastingopbrengst € 8.991.000. De meeropbrengst van deze uitwerking is € 270.000. Dit draagt bij aan het sluitend maken van de begroting en voorkomt mogelijke grote tariefstijgingen in de toekomst. In het verlengde daarvan houden wij ruimte om onze ambities te verwezenlijken en investeringen te doen.

De ontwikkeling van tariefdifferentiatie sinds 2019
In 2019 hebben wij het onderzoeksrapport naar tariefdifferentiatie van de Ozb aangeboden. Tariefdifferentiatie is het verschil tussen het Ozb-tarief voor eigenaren van niet-woningen, ten opzichte van het Ozb-tarief voor eigenaren van woningen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat onze tarieven voor woningen relatief hoog zijn ten opzichte van andere Drentse gemeenten en een selectie van andere vergelijkbare gemeenten. Onze tarieven voor niet-woningen zijn daarentegen juist relatief laag. Met uw raad hebben wij besloten het spoor in te zetten om langzaam vanuit deze positie meer naar de gemiddelden toe te groeien. Per jaar bezien wij, in relatie met de waardeontwikkeling van panden, in welke mate wij een stap in de tariefdifferentiatie kunnen zetten. Wij schetsen u de ontwikkeling hiervan in de afgelopen twee jaren en de voorliggende begroting: 

• Tot 2019 waren de tarieven voor woningen en niet-woningen aan elkaar gelijk. De tariefdifferentiatie was toen 100%.
• Vanaf 2019 zijn wij de tarieven gaan differentiëren. In 2019 was dit 102,1%. Het tarief voor eigenaren van niet-woningen was 0,1891% en voor eigenaren van woningen 0,1853%. Dit is een verschil van 2,1%. Dit verschil willen wij langzaam groter laten worden.  
• In 2020 is de tariefdifferentiatie 112,6%. Voor uw beeldvorming: in Drenthe is de gemiddelde tariefdifferentiatie in 2020 171%. Dit is bij de andere vergelijkbare gemeenten 166%. 
• Met de voorgestelde tarieven in deze begroting stijgt de tariefdifferentiatie in 2021 naar 116,6%. Daarmee hebben wij weer een stapje gezet richting verdere differentiatie. 
  
  

Onze visie ten aanzien van het weerstandsvermogen is:

‘Streven naar een goede beheersing van de risico’s en een goede balans tussen de bestuurlijke ambitie en de daarmee gepaard gaande risico’s. Uitgangspunt hierbij is een positief weerstandsvermogen’.

Onze doelstelling is:

• het realiseren van een gezonde financiële positie;
• het voorkomen van ingrijpende beleidswijzigingen die noodzakelijk worden bij het zich voordoen van niet afgedekte risico’s. Dit wordt gerealiseerd door middel van beheersing van de risico’s en een positief weerstandsvermogen.
  
  

Onderstaand treft u in een tabel het risicoprofiel aan. Onder de tabel wordt het risicoprofiel per onderwerp beschreven. Hieronder worden de in het risicoprofiel weergegeven risico’s nader omschreven. Wij maken hierbij onderscheid in incidentele en structurele risico’s.

Op een drietal onderwerpen lopen wij een incidenteel risico. Het risico wordt berekend over het totaalbedrag van het betreffende onderwerp waarover wij risico lopen, afgezet tegen de kans dat het risico zich daadwerkelijk voor doet. De risico’s worden hieronder toegelicht.

GVZ Europark Coevorden-Emlichheim GmbH heeft een financiering van maximaal € 7 miljoen bij de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) afgesloten. Voor deze financiering staan wij en de Sammtgemeinde Emlichheim elk voor de helft garant. Het risico van de gemeente Coevorden is maximaal € 3,5 miljoen. De kans dat dit risico zich voordoet schatten wij in op 15%. Het uitgangspunt is dat de GVZ Europark Coevorden-Emlichheim GmbH zich zonder extra financiële steun van de gemeente moet ontwikkelen. Door verkopen is de financiering van GVZ Europark Coevorden-Emlichheim GmbH op dit moment tot ruim onder de € 6 miljoen gedaald.

In het kader van voorliggende begroting hebben wij de risico’s van de grondexploitaties opnieuw geanalyseerd. De totaal per eind 2021 verwachte boekwaarde is circa € 8,3 miljoen. Dit resulteert in een maximaal risico voor 2021 van € 1,8 miljoen. De totale boekwaarde zal in de komende periode (tot eind 2024) afnemen naar een niveau van circa € 1,4 miljoen. Als gevolg daarvan zal ook het risico de komende jaren afnemen.

Medio 2014 is CQ failliet verklaard. Ondanks herhaald aandringen door ons en door de gemeente Emmen, is het faillissement van CQ nog steeds niet afgewikkeld. De vakbonden hebben zowel de gemeente Emmen als onze gemeente aangesproken. Dit betreft een hoofdelijke aansprakelijkheid. Er is sprake van een claim van € 5,6 miljoen plus wettelijke rente, gericht aan de gemeente Emmen en de gemeente Coevorden. Deze claim heeft betrekking op de ambtenarenstatus van de voormalig medewerkers van CQ en de daaraan gekoppelde afdracht van onder meer pensioenpremies aan het ABP. Wij schatten het risico tot een veroordeling door de rechter laag in.  De procedure bij de rechtbank loopt, maar zit nog steeds in de beginfase.  Er hebben een aantal schriftelijke rondes plaatsgevonden en momenteel is nog onbekend wanneer partijen bij de rechtbank moeten verschijnen. Dit proces kan nog enkele jaren duren.

Er zijn twee onderwerpen waarover wij een structureel risico lopen. Dit betreffen het sociaal domein en de Emco-groep. 

Met de ervaring van de afgelopen jaren hebben wij ons meerjarenbeleid opgesteld. Wij hebben de budgetten voor Jeugd, Participatie en Wmo aangepast aan de nieuwste prognoses. Daarmee lijn deze budgetten voor de komende jaren op niveau. Hiermee in lijn hebben wij ook onze uitvoeringsorganisatie ingericht. Niettemin zien wij de kosten voor jeugdhulp en Wmo in  de periode 2018-2020 stijgen. Hiervoor zijn in wij door het Rijk gedeeltelijk gecompenseerd. Of en in hoeverre deze compensatie ook de komende jaren van toepassing zal zijn is nog niet duidelijk. Daarnaast is als gevolg van de Corona-crisis het aantal bijstandsgerechtigden gestegen. Dit leidt tot een forse toename van kosten waarvan nog onvoldoende kan worden ingeschat of de ontvangen extra Rijksbijdrage voldoende is.
Hoe de kosten binnen het Sociaal Domein zich ontwikkelen ligt niet in alle gevallen binnen onze invloedssfeer. Maatschappelijke ontwikkelingen zoals de de Corona-crisis, de invoering van het abonnementstarief in de Wmo, de herijking van het Gemeentefonds, eventuele kortingen op de Rijksbijdrage, correcties uit voorgaande jaren en andere onvoorziene situaties kunnen resulteren in financiële effecten. In principe is daarbij ook nog steeds sprake van open-einde-regelingen. Dit vraagt vervolgens om aanpassing van bestaande beleidskaders en inkoopcontracten. Om de voornoemde redenen nemen wij in de risico-inventarisatie voor het Sociaal Domein een hoger bedrag op dan in het voorgaande jaar.

De EMCO-Groep is een gemeenschappelijke regeling (GR) die uitvoering geeft aan de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Naast onze gemeente nemen de gemeenten Emmen en Borger-Odoorn deel aan deze GR. Alle bevoegdheden en taken met betrekking tot de uitvoering van de Wsw zijn door onze gemeente overgedragen aan de GR. Voor de uitvoering van de Wsw ontvangen wij een lumpsumbedrag in het Participatiebudget. Sinds de invoering van de Participatiewet is er geen nieuwe instroom in de Wsw meer mogelijk. Hierdoor neemt de Wsw-populatie door natuurlijk verloop gestaag af. Als gevolg van de bovenstaande ontwikkelingen is de verwachting dat het exploitatietekort van de EMCO-Groep jaarlijks zal toenemen. Hiermee is rekening gehouden in ons meerjarenperspectief. De EMCO-Groep benoemt in haar risicoparagraaf in de begroting 2021 de volgende risico’s: netto-opbrengsten, lonen Wsw-werknemers, salariskosten ambtelijk personeel, Rijksbijdragen, het Lage-Inkomensvoordeel en het Leer-Werkbedrijf.  Wij doen hier de aanname dat indien het geprognosticeerde bedrijfsresultaat over 2021 van € 659.000 niet gerealiseerd wordt dit naar rato van ons aandeel in de EMCO-Groep (13,38%) voor onze rekening komt, zijnde € 88.000 met een kans van 50%.

Wij zien een aantal ontwikkelingen die van betekenis gaan zijn voor onze gemeente, maar waarbij wij nog niet kunnen inschatten of dit - al dan niet financiële - risico's met zich meebrengt. We willen deze ontwikkelingen wel in deze risicoparagraaf onder de aandacht brengen. 

Klimaatadaptatie
Door klimaatveranderingen nemen de risico’s op wateroverlast, droogte, hitte en overstromingen toe. In 2019 hebben wij een stresstest uitgevoerd, dit geeft inzicht in de gevolgen van de klimaatveranderingen voor de het gebied van de Noordelijke Vechtstromen met betrekking tot de klimaatveranderingen.  De stresstest kan gezien worden als een eerste stap om de kwetsbaarheid voor klimaatverandering in beeld te brengen.
De tweede stap is het voeren van een risicodialoog met inwoners, instellingen en bedrijven over de uitkomsten.  Tevens zal in 2021 de samenwerking in de waterketen met het waterschap , buurgemeenten en de WMD om een vervolg krijgen. Door deze samenwerking zijn wij doelmatiger samen gaan werken, dat wil zeggen goede kwaliteit tegen lagere kosten en minder bestuurlijke drukte.

Duurzaamheid
In 2021 gaan wij verder met de uitwerking van de duurzaamheidsvisie en wordt er gewerkt aan het opstellen van een visie voor een warmtetransitie. Op dit moment zijn de uitkomsten en bijbehorende financiële consequenties nog niet inzichtelijk.
Het is echter aannemelijk dat wij dienen te investeren in duurzaamheid van ons vastgoed, infrastructuur en op diverse andere vlakken.

Herstructurering Gemeentefonds
Het gemeentefonds is voor Gemeenten de belangrijkste inkomstenbron. Sinds de invoering van de Financiële verhoudingenwet (1997) is er veel veranderd voor gemeenten. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft laten onderzoeken hoe de verdeling van het gemeentefonds het beste kan worden herijkt. De onderzoeken om met ingang van 2022 te komen tot een nieuwe verdeling voor het gemeentefonds zijn afgerond. Naar verwachting zullen gemeenten in december over het definitieve verdeelvoorstel geïnformeerd worden. 

De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en de mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten, die onverwacht en substantieel zijn, op te vangen. Hierbij zetten wij eerst het gedeelte van onze weerstandscapaciteit in dat geen of minimale effecten heeft op ons beleid en onze begroting.
In onze weerstandscapaciteit hebben wij geen bestemmingsreserves en  stille reserves opgenomen. Het tijdsbestek waarin stille reserves vrijgespeeld kunnen worden ter dekking van risico’s ligt hieraan ten grondslag. Voor bestemmingsreserves is het argument dat bij de inzet van deze reserves de uitvoering van het beleid mogelijk onder druk komt te staan.

Een gemeente is vrij om te bepalen welk deel van de weerstandscapaciteit wordt aangewend voor het weerstandsvermogen. Conform de nota Risicomanagement en Weerstands­vermogen zetten wij alleen onze algemene reserve in ter dekking van de mogelijke risico’s. Het weerstandsvermogen wordt als volgt bepaald:

Beschikbare weerstandscapaciteit : benodigde weerstandscapaciteit (risicoprofiel). Hieruit vloeit een ratio voort, die in te delen is in één van de categorieën A tot en met F.

Op grond van het BBV nemen wij in deze paragraaf een aantal kengetallen op die de  beoordeling van onze financiële positie ondersteunen. Daarmee wordt beoogd uw raad in staat te stellen gemakkelijker inzicht te krijgen in de financiële positie van onze  gemeente. De kengetallen maken inzichtelijk(er) over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken en op te vangen. Zij geven zodoende inzicht in de financiële weerbaarheid en wendbaarheid. Het gaat daarbij om de volgende kengetallen:

• de netto schuldquote;
• de netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen;
• de solvabiliteitsratio;
• de grondexploitatie;
• de structurele exploitatieruimte, en
• de belastingcapaciteit.

Deze kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.

Toelichting op de betekenis van de kengetallen

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. De schuldquote daalt als gevolg van reguliere aflossingen op de leningenportefeuille. 

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. De ratio stijgt omdat wij blijven werken aan de versterking van onze vermogenspositie door middel van structurele stortingen in de algemene reserve. 

Grondexploitatie
Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Het is belangrijk om te kunnen beoordelen of er een reële verwachting is dat de grondexploitatie kan bijdragen aan verlaging van de schuld van de gemeente.

Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, door het saldo van de stelpost vrije begrotingsruimte te delen op het totale saldo van de begroting (begrote lasten en stortingen in de reserves). 

Belastingcapaciteit
Het kengetal belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin een zich voordoende financiële tegenvaller in het volgend begrotingsjaar kan worden opgevangen en of er ruimte is voor nieuw beleid. De benutte belastingcapaciteit is gestegen als gevolg van de indexatie van de Ozb-opbrengst. 

Ontwikkeling van onze kengetallen
In de periode 2014 – 2018 is zwaar ingezet op het herstellen en weer toegroeien naar een gezond financieel evenwicht. Wij creëren  op deze manier ruimte voor nieuw beleid en een gezonde financiële basis. De bestuurlijke lijn van de afgelopen jaren zien wij terug in de ontwikkeling van alle indicatoren en de uitkomsten onderschrijven het gevoerde beleid.

Voor alle activiteiten die binnen onze gemeente plaatsvinden - zoals wonen, werken en recreëren - zijn kapitaalgoederen nodig. Hierbij valt te denken aan wegen, riolering, groen, openbare verlichting en gebouwen. De kwaliteit van deze goederen en het niveau van onderhoud ervan zijn bepalend voor het voorzieningenniveau van de gemeente. In deze paragraaf gaan wij in op de beleidskaders en de daaruit voortvloeiende financiële gevolgen voor wat betreft de grotere kapitaalgoederen van de gemeente. De in deze paragraaf opgenomen bedragen zijn exclusief de kosten voor de inzet van ons eigen personeel en materieel.

Algemeen
Het gemeentelijk vastgoed is faciliterend aan verschillende beleidsdoelstellingen van het gemeentelijk beleid. We hebben daarbij verschillende soorten vastgoed in beheer die we tot ons kernbezit rekenen. Dit kernbezit is noodzakelijk om op middellange en lange termijn de gemeentelijke beleidstaken te blijven uitvoeren. Hierbij moet gedacht worden aan gebouwen voor de gemeentelijke huisvesting, maar ook bijvoorbeeld aan sporthallen en multifunctionele accommodaties. Naast het kernbezit beschikken we nog over circa 20 gebouwen/locaties die wij hebben aangemerkt als ‘af te stoten bezit’. Deze gebouwen hebben of gaan hun gemeentelijke beleidsfunctie verliezen, waardoor ze afgestoten kunnen worden. De afgelopen jaren hebben we ongeveer 20 gebouwen/locaties afgestoten.

Beleidskader
In december 2016 stelde uw raad de “Visie, strategie en beheer van vastgoed” vast. Uitgangspunt hierin is dat wij streven naar een vastgoedportefeuille die zich beperkt tot vastgoed dat nodig is voor efficiënte uitvoering van de gemeentelijke taken.
Voor de conditiemeting van de gebouwen sluiten wij aan bij de NEN 2767 standaard. Binnen deze standaard is sprake van scores tussen 1 en 6. Daarbij is 1 zeer goed en 6 zeer slecht. Een conditiescore van 3 is naar de maatstaf voldoende. Voor het kernbezit is een onderhoudsscore van 3 het uitgangspunt (bij nieuwe panden hebben we een gemiddelde score van 2). In 2020 worden alle meerjarenonderhoudsprogramma’s geactualiseerd. Voor de uitvoering van het planmatig onderhoud wordt zoveel mogelijk de combinatie gezocht met het verduurzamen van het gemeentelijk vastgoed.

Financiën
Uitgangspunt voor het bepalen van de onderhoudsbudgetten is een gemiddelde onderhoudsscore van 3. Voor de begroting van 2021 wordt nog uitgegaan van de eerdere meerjarenonderhoudsprogramma’s,
Zodra de financiële consequenties van de geactualiseerde meerjarenonderhoudsprogramma’s in relatie tot verduurzaming inzichtelijk zijn, zullen de budgetten daarop aangepast en verwerkt worden.
Onderstaande onderhoudsbudgetten is nog exclusief de investeringen voor verduurzaming.

Voor het verwijderen van de lichtmasten in het buitengebied heeft de nadere inventarisatie van de schoolroutes plaats gevonden. Op basis hiervan is een proef gestart met “slimme verlichting” op het fietspad "de Klencke" in Oosterhesselen. In 2021 gaan we verder met vervangen van de TL verlichting in Sleen en Erm en zal de inventarisatie van de lichtmasten in het landelijk gebied afgerond worden. Ook zal er een pilot gestart worden aan de Hengstmeerweg met een andere vorm van “slimme verlichting”. De doelstelling om in 2022 de bestaande TL en SOX armaturen (50% van het areaal armaturen) te vervangen door LED- armaturen zal hierdoor gehaald worden.

Financiën
Voor openbare verlichting zijn de volgende budgetten beschikbaar:

In het kader van de uitvoering van het beheerplan civieltechnische kunstwerken 2019-2023 zullen in 2021 de brug in Wezuperbrug (Brugstraat), brug Verlengde Hoogeveense vaart NZ, brug Brinkstraat vervangen worden. In 2021 zullen wij ook starten met de voorbereidingen van het vervangen van de brug Klenckerweg Oosterhesselen. Naast het vervangen van de bruggen zullen er ook groot onderhoud aan een aantal bruggen uitgevoerd worden.

Inmiddels is het riool in de Middendorpstraat in Meppen geoptimaliseerd en het riool in de Schoolstraat in Dalen vervangen. In het het kader van de DPRA (Delta Plan Ruimtelijke Adaptie) is in 2019 de stresstest uitgevoerd in het gebied van de Noordelijke Vechtstromen. Door de coronacrisis heeft het vervolg, onder andere een risicodialoog met  inwoners, instellingen en bedrijven te voeren, niet plaats kunnen vindne. In 2021 zal een uitvoeringsagenda opgesteld worden . De uitkomsten van de stresstest zullen worden meegenomen in het in 2021 op te stellen vGRP.   

Financiën
Voor riolering zijn de volgende budgetten beschikbaar:

Het onderhoud van de wegen is in 2020 planmatig uitgevoerd. Daar waar noodzakelijk zijn de bermen hersteld en ingezaaid met een bloemmengsel ter bevordering van de biodiversiteit. In 2021 zal het onderhoud van de afgelopen jaren op dezelfde wijze voortgezet worden.

Financiën
Voor het onderhoud van wegen zijn de volgende budgetten beschikbaar:

In deze paragraaf informeren wij u over het treasurybeleid en de beheersing van de financiële risico’s die daarmee samenhangen. Tevens informeren wij u over de verwachte ontwikkelingen op het gebied van rente en financiering. Tenslotte is in deze paragraaf informatie opgenomen over het verplicht Schatkistbankieren en het verwachte EMU-saldo van de gemeente.

Onder treasury verstaan wij het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de inkomende en uitgaande geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. De wet financiering decentrale overheden (wet fido) bevat kaders voor de uitvoering van de treasuryfunctie door de decentrale overheden. Deze kaders zijn verder uitgewerkt in het Financieringsstatuut dat wij in 2016 hebben vastgesteld.

Om vooral de financieringsrisico’s te beperken staan in de wet fido twee instrumenten: de rente risiconorm en de kasgeldlimiet.

Financieringsbehoefte
Jaarlijks berekenen wij onze financieringsbehoefte. Wij  berekenen dit op basis van het meerjarig investeringsprogramma, de contractuele aflossingen op het bestaande leningenpakket en de voorziene ontwikkelingen binnen de reserves en de voorzieningen. Daarnaast maken wij volop gebruik van de kasgeldlimiet. Daarbij hanteren wij een liquiditeitsplanning. Op basis hiervan verwachten wij de volgende langlopende leningen aan te moeten trekken tegen een gemiddelde rente van 0%:

• 2021          €   5.000.000;
• 2022          €   5.000.000;
• 2023          €   0;
• 2024          €   0.

In de onderstaande tabel geven wij het verloop van de leningenportefeuille van de gemeente weer.

Het EMU-saldo is het verschil van inkomsten en uitgaven van de overheid. Om te voorkomen dat de overheidsfinanciën van EMU-landen ontsporen, hebben de lidstaten van de Europese Unie afgesproken dat het EMU-tekort maximaal 3% van het bruto binnenlands product (bbp) mag bedragen. In dit maximale tekort hebben, naast de Rijksoverheid, ook gemeenten en provincies een aandeel. Voor de jaren 2019-2022 is afgesproken dat de gezamenlijke ruimte voor de decentrale overheden 0,4% van het bbp bedraagt. Het collectieve aandeel van de gemeenten is 0,27% van het bbp.

In de berekeningen in het hierna opgenomen overzicht lijkt onze gemeente een EMU-tekort te gaan realiseren in de jaren 2020-2021. De ervaring leert echter dat het EMU-saldo bij jaarrekening positiever uitvalt dan in de begroting werd aangenomen.

In korte tijd, mede door de Corona-crisis, heeft digitalisering een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Nog meer dan voorheen doen inwoners digitaal zaken met ons. Ook is mobiel werken de norm geworden. Het maakt dat we steeds meer op informatietechnologie leunen. Het is de basis van onze dienstverlening en veel processen kunnen niet meer zonder.

Ons doel is dat inwoners kunnen vertrouwen op een stabiele, moderne en veilige digitale omgeving, waarin zij op een open en transparante manier hun zaken kunnen regelen met de gemeente op een moment waarop het hen past. Inwoners verwachten daarin kwaliteit. Als i-organisatie zorgen we voor een informatiehuishouding die dat mogelijk maakt. We professionaliseren onszelf constant om aan de veranderende vraag te voldoen. Een belangrijk thema in 2021 is dat we een slag willen maken om zo ons informatielandschap nog beter te kunnen beheren, besturen en aanpassen.

Openheid en transparantie horen bij het ‘nieuwe normaal’. Zo geven we inzicht in onze besluitvorming en zelfs in onze werkprocessen. Dat doen we onder meer door status- en voortgangsinformatie te verstrekken via verschillende digitale loketten, waaronder Mijn Overheid. Eigen regie is ook een voorwaarde als het gaat om de oplevering van de webshop minima in 2021 en in het ontwerp van het digitale stelsel Omgevingswet. Binnen dat laatste project werken we samen met de Drentse gemeenten.

De Archiefwet verplicht ons onze gemeentelijke informatie ongeacht de vorm op een goede, geordende en toegankelijke manier te bewaren. Dat kan betekenen dat informatie voor eeuwig toegankelijk, benaderbaar en leesbaar moet zijn, zowel in fysieke vorm als in digitale of andere vorm. Dit kan via een e(lektronisch)-depot dat is gericht op het preserveren, zoeken en vinden van informatie. In 2021, het jaar waarin Coevorden de culturele gemeente van Drenthe wordt, realiseren we de aansluiting op een e-depot zodat (o.a. historische) informatie direct digitaal toegankelijk wordt gemaakt voor inwoners.

Een ontwikkeling die we volgen is Common Ground. Hierin is het principe leidend dat de informatievoorziening van gemeenten gezamenlijk wordt ingericht, waardoor we gegevens eenvoudiger kunnen uitwisselen en kunnen samenwerken. Hiermee wordt de gemeentelijke dienstverlening sterk verbeterd. Wij werken in Dimpact verband samen met veertig gemeenten aan de uitwerking van deze Common Ground gedachte.

Ook bereiden we ons voor op de ontwikkelingen rondom de samenhangende objectenregistratie. De verschillende bestaande (geo) basisregistraties (waaronder BGT, BAG, BRK en BRT) vertonen tot nu toe weinig samenhang. De registraties zijn op verschillende momenten en gescheiden van elkaar ontstaan en dat heeft er toe geleid dat gegevens over (nagenoeg) hetzelfde object (zoals gebouwen, wegen of openbare ruimten) verspreid zijn geraakt over verschillende registraties met elk hun eigen inhoud, manieren om processen bij te houden en ICT-systemen. De overheid is daarom bezig om de bestaande registraties door te ontwikkelen tot een samenhangende objectenregistratie. In Coevorden anticiperen we hierop door ons gegevensbeheer op dit terrein slim en in samenhang te organiseren.

Zo blijven we de ontwikkelingen volgen en sluiten we er, vanuit informatiemanagement en -technologie, op aan om de gemeentelijke dienstverlening te kunnen verbeteren en verbinden aan de behoeften in de samenleving.

Informatieveiligheid is één van de belangrijke thema’s van deze tijd. De aanhoudende digitalisering maakt de overheid efficiënt, maar ook kwetsbaar. We gaan daarom in 2021 verder met de implementatie van en met het werken met de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). Met de BIO wordt de nadruk gelegd op risico gebaseerd maatregelen nemen. Informatieveiligheid is een verantwoordelijkheid van de hele organisatie. Door de BIO wordt deze verantwoordelijkheid ook daadwerkelijk bij de organisatie neergelegd.

In 2019 en 2020 zijn de eerste stappen voor de implementatie van de BIO gezet. Zo is er gewerkt aan de actualisatie van het informatieveiligheidsbeleid en zijn er onderdelen uit de BIO structureel ingevoerd. Informatieveiligheid is een continue proces waarbij aan de hand van risico’s beslissingen en maatregelen genomen moeten worden. Het grootste risico als het gaat om informatieveiligheid, is menselijk gedrag. Daarom worden er in 2021 ook weer verschillende activiteiten georganiseerd met als doel om medewerkers bewust te maken van hun gedrag en de risico’s.
In 2021 wordt veilig mailen verder ingevoerd. Iedere inwoner en organisatie moet erop kunnen vertrouwen dat de gemeente zorgvuldig omgaat met het versturen van persoonsgegevens.

Ook wordt in 2021 wederom verantwoording afgelegd aan de gemeenteraad en externe toezichthouders over informatieveiligheid. Dit wordt gedaan door middel van de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA). In 2021 is de ENSIA meer gebaseerd op de BIO. Met ENSIA wordt verantwoording afgelegd over informatieveiligheid van onder andere de Basisregistratie Personen (BRP), Paspoorten en Nederlandse Identiteitskaarten (PNIK), Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen (SUWI), Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG), Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en DigiD. Jaarlijks vragen wij ons college een collegeverklaring vast te stellen over de geldende normenkaders voor DigiD en Suwinet. Deze collegeverklaring wordt ook gecontroleerd door een externe auditor en wij gebruiken deze ook om verticaal verantwoording af te leggen aan het Rijk. Daarnaast worden verschillende rapportages voor basisregistraties vastgesteld door ons college en gebruikt voor verantwoording richting het Rijk. Deze collegeverklaring en rapportages worden ook aan uw raad aangeboden, zodat u op de hoogte bent van de resultaten uit ENSIA.

In de voorgaande periode is gewerkt aan de totstandkoming van de monitor voor het Sociaal Domein. Dit heeft geresulteerd in een monitor die inzicht geeft in de geleverde prestaties. De monitor voor het Sociaal Domein heeft als een vliegwiel gewerkt voor de start van nieuwe Business Intelligence ( 'BI')-projecten. In totaal zijn er in 2020 vier lopende BI-projecten die zich elk in een ander stadium van het proces bevinden.  Naast de lopende projecten is er uit diverse gemeentelijke domeinen interesse om ook een BI-project op te starten. Deze zullen worden getoetst op geschiktheid en in 2021  als BI-project worden opgepakt.

Om BI in te bedden in de manier van werken en de applicatie Qlik dé bron te laten zijn voor managementinformatie is het belangrijk het proces van BI-projecten verder te professionaliseren.  Om alle BI-projecten met dezelfde expertise en middelen  uit te kunnen voeren is het noodzakelijk over tot uniformering van de aanpak van BI-projecten.

Naast de BI-projecten zal er in 2021 ook meer aandacht worden besteed aan datagedreven werken. Het inbedden van deze werkwijze in de organisatie is een randvoorwaarde om BI-projecten succesvol te kunnen laten zijn. Door monitoring wordt het mogelijk om gemaakt beleid en gestelde doelen te toetsen op de realisatie. Dit zal leiden tot een efficiëntere werkwijze en hierdoor zullen we de inzet van onze middelen gerichter kunnen bepalen.

Het borgen van privacy is een continu proces. Het gaat niet om het eenmalig treffen van een aantal privacymaatregelen. Verwerkingen van gegevens, doelgroepen, technische mogelijkheden, privacyregels en maatschappelijke opvattingen kunnen veranderen. De effectiviteit van de maatregelen moet daarom regelmatig worden beoordeeld en waar nodig aangepast. Wanneer een datalek zich voordoet, wordt zo snel mogelijk gehandeld. Dit houdt een melding bij het AVG-team (bestaande uit Functionaris Gegevensbescherming, Privacy Officer en Chief Information Security Officer ) in, zodat deze meteen nader onderzoek in kan stellen. Het delen van voorgevallen datalekken moet bijdragen aan extra scherpte en een lerend vermogen binnen onze organisatie.  De datalekken registreren wij in het incidentenregister.

In 2021 zullen wij ons met name richten op het optimaliseren van het verwerkingenregister, het blijvend onder de aandacht brengen van juiste verwerkersovereenkomsten met gegevensverwerkers en het beleggen van de uitvoering  van PIA's (Privacy Impact Assessment) binnen het Sociaal Domein en Burgerzaken. Het initiatief inzake het uitvoeren van PIA moet meer vanuit de lijn ontstaan. Het afgelopen jaar werd dit met name aangestuurd vanuit het Privacy team. Hier willen wij een ommekeer in aanbrengen. Het uitvoeren van  PIA's draagt bij aan de scherpte die er moet zijn als het gaat om de verwerking van persoonsgegevens.
Ultimo 2021 willen wij:

-  het verwerkingenregister volledig hebben geactualiseerd;
-  verwerkersovereenkomsten opgeslagen hebben in onze contractendatabase;
-  PIA's uit laten voeren in de lijn (Sociaal Domein & Burgerzaken);
-  privacy ambassadeurs per afdeling benoemen;
-  informatie met betrekking tot bovenstaande onderdelen gepubliceerd hebben op het intranet.

Verwerkingenregister
Het verwerkingenregister zoals wij dat nu kennen is aan een update toe. Hier zullen wij de focus op leggen en onderzoeken welke methodieken toe te passen zijn om het up to date houden nog efficiënter maken. Indien nodig zullen wij hiervoor specialisten inschakelen.

Verwerkersovereenkomsten
Er zijn veel verwerkersovereenkomsten opgesteld de afgelopen tijd. Veel van deze overeenkomsten zijn inmiddels opgeslagen in onze contractendatabase. Onze doelstelling is om per afdeling een privacy ambassadeur te benoemen zodat wij sneller informatie kunnen delen en opvragen. Op deze manier willen wij ook de nog 'zwervende' verwerkersovereenkomsten op de juiste manier archiveren.

Data Privacy Impact Assessment (DPIA) oftewel Gegevensbescherming effectbeoordeling (GEB)
Naast de wettelijke verplichting van een PIA heeft het simpelweg veel voordelen. Een PIA draagt bij aan de bewustwording ('privacy awareness') binnen onze organisatie, risico’s worden ondervangen en beperkt en de systemen worden beter ingericht.
Door per afdeling een privacy ambassadeur te benoemen willen wij, beginnend bij het Sociaal Domein en Burgerzaken, het initiatief tot uitvoeren van een PIA beleggen op de afdeling. Onze medewerkers kennen onze processen als geen ander en kunnen goed inschatten of er sprake is van 'hogere' risico's. Hogere risico ten aanzien van de privacy doen zich voor in processen waar veel gewerkt wordt met bijzondere persoonsgegevens.

Interne bewustwording over privacy
Zorgen voor bewustwording blijft een continu proces. Wij willen deze bewustwording blijven prikkelen door het intranet nog actiever in te zetten. Bijvoorbeeld door het plaatsten van een poll, kennisquiz, kort en bondige privacy nieuwsberichten maar ook het publiceren van uitgevoerde PIA's en het geactualiseerde register van verwerkingen.

Op grond van de verordening doelmatigheid en doeltreffendheid voeren wij jaarlijks minimaal één onderzoek uit naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van een  thema. In de verordening is opgenomen dat wij de gemeenteraad in de paragraaf bedrijfsvoering in de Programmabegroting informeren over het onderwerp van het onderzoek. In 2021 zullen wij een onderzoek uitvoeren naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van de vastgestelde vastgoedvisie. Deze visie is eind 2016 door uw raad vastgesteld. Het toenmalige gemeentelijke vastgoed is onderverdeeld in kernbezit en niet-kernbezit. Wij onderzoeken de ontwikkeling van onze vastgoedportefeuille in de afgelopen vier jaren. 

Ons college is verplicht (conform artikel 212 en 213 van de Gemeentewet) zorg te dragen voor de interne toetsing van de getrouwheid van de informatieverstrekking en de rechtmatigheid van beheershandelingen. Om hier invulling aan te geven wordt jaarlijks een Intern Controle Plan (ICP) opgesteld.

Aan de hand van het ICP worden de financieel kritische processen systematisch gecontroleerd. Middels steekproeven wordt de kwaliteit van de interne beheersing getoetst. De bevindingen worden opgenomen in een rapportage die wordt opgesteld voor ieder afzonderlijk proces. De aanbevelingen die aan de hand van de gedane bevindingen zijn geformuleerd worden besproken met de proceseigenaar (teamleider). Op deze manier wordt kort-cyclische bijsturing ingezet en vormen deze interne controles de basis voor de interim-controle (procesgericht) die door de accountant wordt uitgevoerd.

Het optimaliseren van de interne controles betreft een dynamisch, steeds terugkerend proces.  In 2021 zal de focus liggen op afronding van de optimalisatie van het proces inzake subsidieverstrekking. Medio 2020 is een projectgroep tot het leven geroepen om het proces aangaande subsidieverstrekkingen te optimaliseren. Hierbij wordt zowel gekeken naar een efficiëntere manier van werken, het aanscherpen van de kennis op dit onderwerp en ook het verbeteringen van de vastlegging en monitoring op de rechtmatigheid.  Hier zien wij naar aanleiding van zowel de interne controle, als de aanbevelingen voortkomend uit de managementletter voldoende uitdaging om efficiëntie en kwaliteitsslagen door te voeren.  Wij willen een zelf controlerende organisatie zijn die ‘In Control’ is.

Invoering rechtmatigheidsverantwoording in 2021
Met ingang van het verslagjaar 2021 gaan colleges van burgemeester en wethouders van gemeenten en colleges van gedeputeerde staten van provincies en dagelijkse besturen van gemeenschappelijke regelingen zelf een rechtmatigheidsverantwoording opstellen, die opgenomen zal worden in de jaarrekening. Hiermee leggen decentrale overheden zelfstandig verantwoording af over de naleving van geldende wet- en regelgeving bij de totstandkoming van de baten en lasten en balansmutaties in de jaarrekening.  Onze accountant zal dan geen uitspraak richting de raad doen over het financieel rechtmatig handelen binnen de gemeente. Wel zal de accountant de juistheid en volledigheid van de rechtmatigheidsverantwoording blijven controleren. Dit heeft gevolgen voor de werkwijze in onze organisatie en de  herinrichting van een interne controle functie binnen onze organisatie. Daarbij wordt de gemeente geacht in staat te zijn om tot de rechtmatigheidsverantwoording te komen. Om te voldoen aan deze vereisten zal in samenwerking met de accountant een presentatie worden verzorgd om betrokkenen te informeren inzake de veranderingen. De medewerkers van control zullen workshops en cursussen bijwonen zodat het kennis niveau op peil is en daarnaast zullen zij zich toeleggen op de voorbereidingen die nodig zijn om tot een rechtmatigheidsverantwoording te komen. De volgende stap is te werken aan de "In Control Statement" (ICS)

Van rechtmatig naar ICS
Gemeenten en provincies moeten vanaf 2021 een rechtmatigheidsverantwoording afleggen in hun jaarstukken, ter vervanging van de huidige rechtmatigheidsverklaring van de accountant. Een mooie stap naar meer eigenaarschap van gemeenten voor het 'in control' zijn. Ze kunnen dit nog breder trekken door zich niet te beperken tot een rechtmatigheidsverantwoording, maar een ICS te maken. Met een ICS verklaren het bestuur en management dat de interne beheersings- en controlesystemen van een gemeente adequaat en effectief zijn. Dat de gehele bedrijfsvoering bijdraagt aan de realisatie van beleidsdoelstellingen er geen grote onverwachte verrassingen optreden. Het gaat dan ook om borging van een diversiteit aan processen én om de competenties van de medewerkers. Veel breder dus dan 'we hebben de financiën en de rechtmatigheid onder controle'.  Gemeente Coevorden zal stapsgewijs te werk gaan richting de In Control Statement.

Nadat we in 2020 P&O strategisch beleid vaststelden en verschillende P&O instrumenten projectmatig werden opgepakt kwam de uitbraak van Corona. Hiermee kwam de focus op werkplekken, arbeidsomstandigheden en leiderschap bij thuiswerken te liggen. Gebleken is dat wij een organisatie (blijken te) zijn die ook in Coronatijd in staat is om de bedrijfsvoering in stand te houden en dat alles ‘gewoon’ doorloopt en dat we wendbaar blijken te zijn in onze aanpassingen en creatief in onze oplossingen. In 2021 zal met inachtneming van de verandering die deze omstandigheden blijvend hebben beïnvloed – zoals het veel meer thuiswerken van collega’s-, meegenomen worden in de aanpassing van de P&O instrumenten zoals de gesprekscyclus (functioneren en ontwikkelen) en in de werkprocessen. Wordt de visie op leren en ontwikkelen en HR-analytics verder uitgewerkt. De gevolgen van het onderzoek openbare ruimte en de omgevingswet zal in de strategische personeelsplanning worden meegenomen.

Het programma Samen Doen, organisatie ontwikkeling, is in 2020 overgedragen naar de reguliere organisatie en wordt binnen de teams geborgd. Voor P&O betekent dit naast de doorontwikkeling van het eigen team en de P&O instrumenten ook inzet voor het leiderschapsprogramma. Naast de beoogde groei en ontwikkeling naar faciliterend leiderschap is ook veel aandacht voor duale besturing vanuit lijn en programma’s en wat dit van leidinggevenden, opdrachtgevers en opdrachtnemers vraagt. En door de toename van het thuiswerken is leiderschap op afstand een belangrijk thema geworden. Het leiderschapsprogramma wordt op maat en stap voor stap samen met de leidinggevenden ingevuld.

Ten opzichte van de primitieve begroting 2020 neemt de vastgestelde formatie met 0,16 fte toe.  Het budget dat gemoeid is met de personeelsbegroting neemt ten opzichte van 2020 met circa € 0,6 miljoen toe. De grootste wijziging ten opzicht van 2020 wordt veroorzaakt door het opheffen van het organisatieonderdeel "Unit Bestuurs- en concernondersteuning". Dit onderdeel is opgeheven en de betreffende medewerkers zijn ondergebracht bij bestaande teams. Het bestuurssecretariaat gaat onderdeel uitmaken van het Team Advies en Middelen (Bedrijfsvoering). Communicatie wordt toegevoegd aan het Team Advies en Services (Bedrijfsvoering) en de projectleiders komen bij het team Vastgoed en Infrastructuur (Leefomgeving). De programmamanagers, de public controller en de bestuursadviseur/directiesecretaris blijven rechtstreeks verantwoordelijkheid afleggen aan Directie en algemeen management.