Jaarrekening 2019

Algemeen
Wij hebben de jaarrekening opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) daarvoor aan provincies en gemeenten geeft.
De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij anders is vermeld, zijn de activa en de passiva opgenomen tegen nominale waarden.
Uitgangspunt is dat baten en lasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten nemen wij op voor zover wij deze op de balansdatum hebben gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar nemen wij in acht indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn. Dividendopbrengsten nemen wij als bate op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld of de algemene vergadering van aandeelhouders daarover een besluit heeft genomen.

Personeelslasten
Personeelslasten rekenen wij in principe toe aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen met een vergelijkbaar volume rekenen wij sommige personele lasten echter toe aan de periode waarin de uitbetaling plaatsvindt; daarbij denken wij bijvoorbeeld aan componenten als overlopende vakantiegeldverplichtingen en verlofaanspraken.

Vaste activa              
De vaste activa waarderen wij tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs, verminderd met afschrijvingen. Ten aanzien van de afschrijvingstermijnen hanteren wij de volgende uitgangspunten.

1. Materiële vaste activa met economisch nut worden lineair afgeschreven in de volgende termijnen:

• 60 jaar: aanleg rioleringen;
• 50 jaar: Wegen, fiets- en voetpaden(beton);
• 40 jaar: nieuwbouw bedrijfsgebouwen;
• 30 jaar: Aanleg plantsoenen, parken en onderbouw kunstgrasvelden;
• 25 jaar: renovatie, restauratie en groot onderhoud woonruimten, bedrijfsgebouwen, bruggen en archiefinstallaties;
• 15 jaar: technische installaties van bedrijfsgebouwen en zonnepanelen;
• 10 jaar: veiligheidsvoorzieningen bedrijfsgebouwen, telefooninstallaties, meubilair, tractoren, gladheidsbestrijdingsmaterieel en toplaag kunstgrasvelden;
• 8 jaar: vrachtauto’s en verzamelcontainers voor ondergrondse opslag;
• 7 jaar: bestel- en personenauto’s;
• 5 jaar: automatiseringsapparatuur, werktuigen en gereedschappen;

• 3 jaar: softwarepakketten.

  Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven.

  2.  Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut, zoals wegen, bruggen en parken, worden geactiveerd en over de verwachte toekomstige levensduur afgeschreven. Deze verwerkingswijze is van kracht op nieuwe investeringen na 1 januari 2017 en is conform de gewijzigde richtlijnen van het BBV per genoemde datum. De enige uitzondering op het verplicht activeren zijn kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde. Deze mogen niet worden geactiveerd.

  Bijdragen van derden worden direct op een activum in mindering gebracht.  Ingeval van activering wordt een actief lineair afgeschreven in maximaal de volgende termijnen:

• 40 jaar: aanleg en vervanging van bruggen;
• 20 jaar: aanleg, vervanging en reconstructie van wegen, fiets- en voetpaden en openbare verlichting;

• 10 jaar: verkeer remmende maatregelen, verkeersregelinstallaties en straatmeubilair.

  Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan € 25.000 worden niet geactiveerd. Een uitzondering geldt voor gronden en terreinen; deze worden altijd geactiveerd.

Voorraden
De voorraden bouwgrond in exploitatie hebben wij gewaardeerd tegen de netto contante waarde (NCW). Winsten uit grondexploitaties nemen wij slechts indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd kunnen worden aangemerkt. Zolang daarvan geen sprake is, brengen wij de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering. De waardering van de in exploitatie genomen gronden is gebaseerd op de inzichten van ultimo 2019 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Uiteraard betreft dit een inschatting die omgeven is door onzekerheden, die periodiek wordt herzien en waarbij de waardering in het komende jaar zowel positief als negatief kan uitvallen.

Wij zijn van mening dat op basis van de huidige informatie en inzichten de beste schatting is gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen gronden. De risico’s zijn nader toegelicht in de paragraaf Grondbeleid en de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag. Met betrekking tot de gehanteerde uitgangspunten en risico inschattingen merken wij het volgende op:

De belangrijkste nog te maken kosten (> € 0,8 miljoen) betreffen:

• Ossehaar
• Dalen Molenakkers II

De belangrijkste te realiseren opbrengsten (> € 0,8 miljoen) betreffen:

• Aelderhooghe
• Leeuwerikenveld II
• Europark
• Ossehaar
• Dalen Molenakkers II
• Sleen Jongbloed
• ROC

Wij hanteren voor de grondexploitaties de volgende uitgangspunten:

Rente
In de afgelopen jaren is gerekend met een interne rekenrente van 3%. Deze is toegepast voor de toerekening van de financieringslasten per project. Voor het contant maken van de toekomstige kasstromen hanteren wij, conform BBV, 2%. Het resultaat van ieder project is weergegeven in een netto contante waarde (NCW).

Kostenstijgingen
De hoogte van de kosten in de toekomst is gebaseerd op het huidige niveau met jaarlijks een verhoging op basis van de verwachte inflatie. De kosten op het huidige niveau worden bepaald op basis van externe offerte(s) en kengetallen. De kengetallen zijn gebaseerd op productprijzen en productienormen. De prijzen zijn afkomstig van fabrikanten en de normen komen uit de boekenreeks GWW-kosten.

Opbrengsten en opbrengstenstijgingen
De opbrengsten van de grondexploitaties zijn gebaseerd op gemaakte afspraken met externe partijen of op de jaarlijks door ons vastgestelde uitgifteprijzen. De uitgifteprijzen in de toekomst zijn gebaseerd op de huidige prijs, verhoogd met een index van 1% tot en met het jaar 2024.
In de toekomstige uitgaven zijn geen subsidies opgenomen omdat deze al zijn ontvangen en beschikt.

Inflatie
De verwachte inflatie die in de grondexploitatiemodellen wordt toegepast is gebaseerd op voorspellingen van het centraal planbureau voor de periode 2019-2022.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds 
Wij baseren het accres van het gemeentefonds op basis van de septembercirculaire 2018. Dit is het publicatiemoment van de Miljoenennota op Prinsjesdag. Eventuele gevolgen van de ontwikkeling van de rijksuitgaven via de trap-op-trap-af systematiek, die bekend worden na de septembercirculaire, worden nog niet doorvertaald in het accres. De decembercirculaire is geen bijstellingsmoment voor het accres. Het definitieve accres voor afgelopen jaar wordt volgens de gebruikelijke systematiek bekend in de meicirculaire van dit jaar en ook in 2019 verwerkt als afwikkelingsverschil.

Uitvoering grondbeleid in 2019
Uw raad heeft in december 2017 de woonvisie “Hier wil je wonen” vastgesteld. Deze is in overleg met alle belanghebbenden opgesteld en zal de komende jaren op basis van een uitvoeringsagenda verder worden uitgewerkt.
De woonvisie zet de woningbouw echter niet op slot. Voor kwalitatief goede nieuwbouwplannen blijft –zowel in de dorpen als in de stad- nog enige ruimte bestaan. Daarnaast zijn de grondprijzen daar waar nodig geactualiseerd en aangepast aan de meest recente marktomstandigheden.
Ondanks onze minder actieve en meer terughoudende gemeentelijke rol houden wij de verplichtingen van de bestaande projecten en de daarbij behorende risico’s.
Bij nieuwe projecten wegen wij goed af wat de rol van de gemeente het best kan zijn en welke instrumenten (zelf aankopen, pps-constructie / andere samenwerkingsvorm, exploitatieplan / anterieure overeenkomst) hiervoor kunnen worden ingezet. Voor nieuwe projecten kopen wij slechts in uitzonderlijke situaties gronden aan en zal onze rol in de regel meer faciliterend en regisserend zijn. Omvangrijke nieuwe woningbouwprojecten zullen zich – mede gelet op de nog resterende plancapaciteit voor nieuwbouw én gelet op de demografische ontwikkelingen- naar verwachting niet of nauwelijks nog voordoen.
De risico’s binnen de grondexploitaties bepalen wij op basis van de volgende  onderdelen:

1. Marktrisico

Dit risico wordt bepaald door voor alle in exploitatie genomen  plannen een negatief scenario te bepalen. Hierin worden factoren als verkooptempo en prijsniveau veranderd en worden de gevolgen ervan, indien deze leiden tot een negatief resultaat, als risico opgenomen. Dit is bepaald door voor alle plannen door te rekenen wat het betekent als alle verkopen drie jaar worden uitgesteld. Dit komt neer op een risico van in totaal € 1.300.000.

2. Indicatoren uit de grondexploitaties

Door het veranderen van rente en inflatie in onze grondexploitatiemodellen kan het resultaat veranderen. Het verhogen van de rente en de inflatie en het verlagen van de prijsstijgingen van de opbrengsten leiden samen tot een lager resultaat. Dit komt neer op een risico van € 291.000.

3. Projectspecifieke risico’s

Naast de marktrisico’s en de risico’s van verandering van rente en inflatie kunnen zich in projecten risico’s voordoen die specifiek betrekking hebben op het project. Deze worden op de volgende manier bepaald. Eerst wordt de mogelijke schade per project bepaald. Deze wordt bepaald door de volgende formule:

Schade = (kans op een onverwachte gebeurtenis met schade) x schadebedrag.

De risico’s die kunnen ontstaan hangen samen met de demografische ontwikkelingen in onze gemeente. Deze kunnen voor meerdere projecten aanzienlijke gevolgen hebben. Zowel in volume als in soort woningen die mogelijk niet gebouwd gaan worden. Hierdoor wordt ook de onderliggende grond niet verkocht. Daarnaast bestaat het risico dat de gronden op werklocaties niet matchen met de vraag vanuit de markt waardoor wij terreinen niet meer kunnen verkopen.

De risico’s in woningbouwprojecten nemen het grootste deel van de projectrisico’s voor hun rekening. Het totaal van de projectrisico’s komt neer op € 1.014.000. Zoals eerder aangegeven kan de herijking van de woonvisie in de toekomst ook effect hebben op de gemeentelijke grondexploitaties.

De bovenstaande risico’s zijn bepaald door voor ieder risico-onderdeel te bekijken hoeveel verlies ontstaat indien het worst-case scenario zich voordoet. De bovenstaande risico’s bedragen in totaal € 2.605.000.

Bestemmingsreserve grondexploitatie
Het saldo van bestemmingsreserve grondexploitatie is ultimo 2019 € 0. 

Niet in exploitatie genomen gronden
Conform BBV hebben wij de boekwaarde van de niet in exploitatie genomen gronden overgebracht naar materiële vaste activa.

Voorziening pensioen wethouders
De voorziening wethouders is bepaald op basis van recente actuariële berekeningen. 

Uitzettingen korter dan één jaar
De vorderingen waarderen wij tegen de nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid hebben wij op de vorderingen een voorziening in mindering gebracht.

Overlopende activa en liquide middelen
De overlopende activa en de liquide middelen waarderen wij tegen de nominale waarde.

Vaste schulden
De vaste schulden hebben een rente typische looptijd van één jaar of langer. De vaste schulden waarderen wij tegen de nominale waarde, verminderd met de betaalde aflossingen. Voorzieningen worden gevormd op basis van de omvang van verplichtingen en/of risico’s die redelijkerwijs zijn in te schatten.

Vlottende passiva
De posten opgenomen onder de vlottende passiva waarderen wij tegen de nominale waarde.

Borg- en garantstellingen
Voor zover leningen door de gemeente zijn gewaarborgd, hebben wij buiten de telling van de balans het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per ultimo boekjaar opgenomen. In de toelichting op de balans hebben wij nadere informatie hierover opgenomen.

Wij geven in onderstaand overzicht de volgende informatie weer:

• Gerealiseerde baten en lasten per programma;
• Gerealiseerde algemene dekkingsmiddelen; 
• Gerealiseerde kosten van overhead; 
• Het bedrag van de heffing voor Vennootschapsbelasting; 
• Het saldo van baten en lasten vòòr de reservemutaties; 
• De toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves; 
• Het gerealiseerde resultaat over 2019 na de reservemutaties. 
  
  Wij verwijzen u voor een toelichting op de verschillen naar het jaarverslag. De zes programma's sluiten wij af met de beantwoording van de vraag 'Wat heeft het gekost?' en de toelichting op de significante verschillen. De wijze waarop wij de post 'onvoorzien' hebben ingezet, hebben wij toegelicht bij de verschillen van programma 6 en de informatie onder de tegel 'financiën'. 
  
  

RECAPITULATIE
Bedragen * € 1.000
		Primitieve	Begroting	Rekening	Resultaat
		begroting	na wijziging	2019
Lasten (exclusief toevoegingen reserves)
1	Economie, onderwijs en cultuur	5.470	7.488	4.919	2.568
2	Werk,jeugd en zorg	40.261	40.596	40.658	-62
3	Ruimte en leefomgeving	9.977	11.194	9.877	1.317
4	Openbare ruimte	12.447	13.395	13.952	-556
5	Bestuur en Organisatie	20.624	21.792	21.720	72
Totaal lasten		88.779	94.465	91.126	3.339
Baten (exclusief onttrekkingen reserves)
1	Economie, onderwijs en cultuur	1.570	2.459	1.495	-965
2	Werk,jeugd en zorg	12.622	12.079	12.775	695
3	Ruimte en leefomgeving	6.819	7.689	7.426	-264
4	Openbare ruimte	9.027	9.027	9.194	167
5	Bestuur en Organisatie	896	796	977	182
Totaal baten		30.933	32.050	31.866	-184
6	Financiering en alg. dekkingsmiddelen Lasten	2.027	1.138	222	916
6	Financiering en alg. dekkingsmiddelen Baten	69.192	71.006	70.781	-225
	Overhead Lasten	10.825	10.913	11.059	146
	Overhead Baten	102	102	402	300
	Saldo voor reservemutaties	-1.405	-3.359	642	4.001
	Storting in de reserve	5.186	10.102	11.290	1.188
	Onttrekking aan de reserve	6.501	13.461	12.159	-1.302
Totaal reservemutaties		1.315	3.359	869	-2.490
	Saldo na reservemutaties	-90	0	1.511	1.511

Onderstaand geven wij per programma een specificatie van de gerealiseerde baten, lasten en reservemutaties.

Tussen 31 december 2019 en het moment waarop uw raad het jaarverslag en de jaarrekening vaststelt, kunnen zich gebeurtenissen voordoen die materiële effecten kunnen hebben op de balans en/of de resultatenrekening. Indien zich belangrijke gebeurtenissen na de balansdatum voordoen, dient dit vermeldt te worden in het verslag of, afhankelijk van de omvang van het effect, geven ze aanleiding om de balans en/of de resultatenrekening van het boekjaar aan te passen. Deze informatie is voor uw raad van belang om inzicht te bieden in de financiële positie van onze gemeente.

In dit kader schenken wij hier aandacht aan de mogelijke gevolgen van de coronacrisis. 

Coronacrisis
De gehanteerde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling van de jaarrekening 2019 zijn gebaseerd op de continuïteitsveronderstelling van de gemeente Coevorden. Echter in de regio Wuhan in China startte in december 2019 een uitbraak van het COVID-19 virus. Medio februari 2020 is dit virus in heel Europa (waaronder ook Nederland) doorgedrongen. Om het virus zo goed mogelijk te bestrijden heeft het Kabinet maatregelen getroffen, waaronder het verbieden van bijeenkomsten van (grote) groepen mensen, diverse reisverboden en de sluiting van eet- en drinkgelegenheden en sport- en fitnessclubs, scholen en kinderdagverblijven tot in ieder geval 28 april 2020. Vergaande maatregelen zijn op dit moment niet uitgesloten. Dit heeft een aanzienlijke impact op de economie en werkgelegenheid in zowel binnenland als het buitenland. De uiteindelijke gevolgen hiervan zijn op dit moment nog niet te overzien.

Ook voor onze gemeente heeft de uitbraak van het COVID-19 virus, op het moment van het opmaken van de jaarrekening, directe organisatorische gevolgen c.q. onzekerheden. Deze organisatorische gevolgen c.q. onzekerheden bestaan rondom onze besturingsfilosofie Verbindend besturen en de doorlooptijd van projecten.
Wij werken volgens het principe Verbindend besturen. Dit houdt in dat wij de samenleving - maatschappelijke partners, ondernemers, inwoners – betrekken bij het bepalen van de koers van onze gemeente.  Vanwege de maatregelen kunnen wij onze besturingsfilosofie niet in volle omvang uitoefenen. Op een lager tempo blijven wij verbindend besturen. Daarbij zoeken wij naar creatieve oplossingen die passen binnen de mogelijkheden. 
De maatregelen hebben ook effect op projecten. Dit zijn niet alleen projecten van onze eigen organisatie, maar ook projecten in samenwerking met derden, bijvoorbeeld werkzaamheden in de openbare ruimte. We moeten bezien in welke mate dit effect heeft op de doorlooptijd van de bestaande projecten.

Naast de bovenstaande organisatorische gevolgen heeft dit direct dan wel indirect ook financiële gevolgen c.q. onzekerheden voor onze gemeente. Voor het boekjaar 2019 zijn er geen directe gevolgen van toepassing. Echter vanaf het boekjaar 2020 kunnen de volgende financiële gevolgen van toepassing zijn voor onze gemeente, voor zover wij kunnen overzien op het moment van het opmaken van de jaarrekening:
a. ontwikkeling baten (toeristenbelasting, verkopen van gronden, lagere dividendinkomsten);
b. ontwikkeling lasten (kosten voor de bijstand aan zelfstandigen (Bbz), tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo), ontwikkeling van het beroep op de bijstandsuitkeringen (zoals Wwb) );
c. ontwikkeling liquiditeit (kosten lopen regulier door, inkomsten komen later binnen);
d. ontwikkeling organisatie (mogelijke extra druk op de organisatie vanwege de uitvoering van extra werkzaamheden).

De uitbraak van het COVID-19 virus heeft geen (significante) invloed op de cijfers over het boekjaar 2019. De directie heeft passende maatregelen genomen c.q. zorgt ervoor dat passende maatregelen worden genomen om de continuïteit van de bedrijfsactiviteiten te waarborgen. Het college van de gemeente Coevorden acht een duurzame voortzetting van de bedrijfsactiviteiten derhalve niet onmogelijk. De jaarrekening is dan ook opgemaakt uitgaande van de veronderstelling van continuïteit van de gemeente.

In onderstaand overzicht laten wij zien van welke incidentele baten en lasten sprake was in 2019. Om uw raad inzicht te geven in en vast te kunnen stellen dat er sprake is van een structureel evenwicht, is het van belang dat er inzicht is in het deel van de baten en lasten die incidenteel zijn. Daarom nemen wij dit overzicht op, waarin de incidentele baten en lasten limitatief zijn opgesomd.

In het algemeen geldt dat wij structurele taken uitvoeren en daarvoor structurele lasten begroten. Incidentele baten en lasten zijn de uitzondering op deze regel. Het incidentele karakter zit in eenmalige zaken en om (meerjarige) projecten of subsidies die een tijdelijk karakter hebben met een duidelijke einddatum. 

OVERZICHT INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Bedragen x € 1.000
	2019
Programma en omschrijving	Lasten	Baten
Economie, onderwijs en cultuur
Dutch TechZone	293	-
Onttrekking reserve Dutch TechZone	-	357
Centrumvisie	992	-
Incidentele subsidies voor Centrumvisie	-	496
Onttrekking algemene reserve voor Centrumvisie	-	496
Economische visie	41	-
Onttrekking algemene reserve voor Economische visie	-	155
Werk, jeugd en zorg
Vrijval van de middelen reserve sociaal domein	-	2.000
Storting in de algemene reserve	2.000	-
Onttrekking algemene reserve	-	1.000
Storting in nieuwe bestemmingsreserve Innovaties zorg	1.000	-
Onttrekking algemene reserve	-	1.000
Storting in nieuwe bestemmingsreserve Accommodaties in de samenleving	1.000	-
Sport, Drostenhal, groot onderhoud en verduurzaming	80	-
Sport, onttrekking reserve Sportcomplex de Swaneburg	-	80
Sport, groot onderhoud Sportcomplex de Swaneburg	91	-
Sport, onttrekking reserve Sportcomplex de Swaneburg	-	91
Sport, project gasloos de Swaneburg, onttr. Algemene reserve	-	150
Sport, storting reserve Sportcomplex de Swaneburg	150	-
Sport, afkoopsom coating zwembad	-	50
Sport, storting afkoopsom coating reserve Sportcomplex de Swaneburg	50	-
Incidentele jaarrekeningresultaten	370	1.318
Ruimte en leefomgeving
Bouw- en woonrijp maken Bogas A en D	139	-
Onttrekking reserve stedelijke vernieuwing	-	139
Verhoging voorziening grondexploitaties	754	-
Onttrekking reserve grondexploitaties	-	472
Onttrekking algemene reserve voor grondexploitaties	-	282
Incidentele bijdrage derden mobiliteit	-	57
Storting in reserve Mobiliteit	57	-
RSP, storting in reserve RSP	378	-
RSP, onttrekking reserve RSP	-	90
RSP, bijdragen derden	-	160
Vrijval restant reserve nieuwbouw gemeentehuis	-	446
Storting vrijgevallen saldo reserve nieuwbouw in alg. reserve	446	-
Incidentele jaarrekeningresultaten	-	350
Openbare ruimte
Onderhoud wegen	1.500	-
Onttrekking algemene reserve	-	1.500
Duurzaam groenonderhoud	500	-
Onttrekking algemene reserve	-	673
Vrijval restant reserve wegen	-	221
Storting vrijgevallen saldo reserve wegen in alg.reserve	221	-
Incidentele jaarrekeningresultaten	489	90
Bestuur en organisatie
Ambitiedocument omgevingswet	90	-
Onttrekking uit algemene reserve	-	90
Bedrijfsvoering: Toezicht en handhaving	60	-
Bedrijfsvoering, ICT: projecten informatiebeleidsplan	76	-
Onttrekking algemene reserve voor ICT	-	76
Storting voorziening oud-wethouders	238	-
Incidentele jaarrekeningresultaten	64	444
Financiering en dekkingsmiddelen	-	-
Incidentele jaarrekeningresultaten	249	781
Totaal incidentele baten en lasten	11.328	13.064

Onder de tegel 'Financiën' hebben wij een toelichting gegeven op de verschillen in de reservemutaties. In onderstaand overzicht laten wij zien welk deel van de reservemutaties een structureel karakter heeft. 

TOEVOEGINGEN EN ONTTREKKINGEN AAN RESERVES EN VOORZIENINGEN
Bedragen x € 1.000
	Begroting	S	I	Werkelijk	S	I
Toevoegingen
Algemene reserves
Algemene reserve	4.924	2.478	2.446	5.122	2.455	2.667
Bestemmingsreserves
Decentralisatie sociaal domein	0	0	0	0	0	0
Stedelijke vernieuwing	4	4	0	112	0	112
Nieuwbouw gemeentehuis	274	0	274	274	0	274
Wegen	3	3	0	3	3	0
Vastgoed	7	0	7	557	0	557
Onderhoud sportcomplex De Swaneburg	280	54	226	279	0	279
Mobiliteit	158	8	150	68	0	68
Regio Specifiek Pakket (RSP)	388	388	0	380	0	380
Plopsaland	2	2	0	2	2	0
Kapitaallasten Hof van Coevorden	3	3	0	3	3	0
Dutch TechZone	15	15	0	18	18	0
Reserve grondexploitatie	2	2	0	472	0	472
Herstructureringsfonds	1.000	0	1.000	1.000	0	1.000
Innovaties zorg	1.000	0	1.000	1.000	0	1.000
Accommodaties in de samenleving	1.000	0	1.000	1.000	0	1.000
Regiodeal	1.000	0	1.000	1.000	0	1.000
Voorzieningen
Vordering op Attero	0	0	0	0	0	0
Rioleringen	0	0	0	0	0	0
Voorziening oud-wethouders	0	0	0	238	0	238
Voorziening derde WW-jaar	0	0	0	10		10
Totaal toevoegingen	10.059	2.957	7.102	11.538	2.481	9.057
Onttrekkingen
Algemene reserves
Algemene reserve	8.492	75	8.417	7.192	0	7.192
Bestemmingsreserves
Decentralisatie sociaal domein	2.000	0	2.000	2.000	0	2.000
Stedelijke vernieuwing	435	0	435	139	0	139
Nieuwbouw gemeentehuis	446	0	446	446	0	446
Wegen	0	0	0	221	0	221
Vastgoed	88	88	0	0	0	0
Onderhoud sportcomplex De Swaneburg	155	0	155	170	0	170
Mobiliteit	0	0	0	0	0	0
Regio Specifiek Pakket (RSP)	90	90	0	90	90	0
Plopsaland	20	20	0	20	20	0
Kapitaallasten Hof van Coevorden	70	70	0	70	70	0
Dutch TechZone	884	0	884	786	0	786
Reserve grondexploitatie	0	0	0	472	0	472
Herstructureringsfonds	428	0	428	428	0	428
Innovaties zorg	143	0	143	143	0	143
Accommodaties in de samenleving	25	0	25	20	0	20
Regiodeal	186	0	186	186	0	186
Voorzieningen
Vordering op Attero	0	0	0	0	0	0
Rioleringen	163	163	0	110	0	110
Voorziening oud-wethouders	38	38	-1	38	0	38
Voorziening derde WW-jaar	0	0	0	0	0	0
Totaal onttrekkingen	13.662	544	13.118	12.530	180	12.350

Gegevens 2019	B.M. de Vries	J. Kuipers-Meijering
Functiegegevens	Algemeen directeur	Griffier
Aanvang en einde functievervulling in 2019	[01/01] – [31/12]	[01/01] – [31/12]
Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte)	1,0	1,0
Dienstbetrekking?	ja	ja
Bezoldiging
Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen	98.826	79.298
Beloningen betaalbaar op termijn	17.623	13.224
Subtotaal	116.449	92.522
Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum	194.000	194.000
-/- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag	n.v.t.	n.v.t.
Bezoldiging	116.449	92.522
Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan	n.v.t.	n.v.t.
Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling	n.v.t.	n.v.t.
Gegevens 2018	B.M. de Vries	J. Kuipers-Meijering
Functiegegevens	Algemeen directeur	Griffier
Aanvang en einde functievervulling in 2018	[01/01] – [31/12]	[01/01] – [31/12]
Omvang dienstverband (als deeltijdfactor in fte)	1,0	1,0
Dienstbetrekking?	ja	ja
Bezoldiging
Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen	96.280	78.491
Beloningen betaalbaar op termijn	14.724	11.983
Subtotaal	111.004	90.474
Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum	189.000	189.000
Totale bezoldiging	111.004	90.474

Activa	31-12-2019	31-12-2018	Passiva	31-12-2019	31-12-2018
(bedragen* € 1.000)
Vaste activa			Vaste financieringsmiddelen
Immateriële vaste activa	0	0	Eigen vermogen	39.607	38.965
- Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen			- Algemene reserve	30.492	32.561
en saldo van agio en disagio	0	0	- Bestemmingsreserves	7.604	6.627
- Kosten van onderzoek en ontwikkeling	0	0	- Resultaat voor bestemming programmarekening	1.511	0
- Bijdragen aan activa in eigendom derden			- Resultaat na bestemming programmarekening	0	-223
Materiële vaste activa	94.703	95.608	Voorzieningen	2.584	2.484
- Investeringen met economisch nut	46.870	48.399	- Voor verplichtingen, verliezen en risico's	980	769
- Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding			- Onderhoudsegalisatievoorzieningen	0	0
van de kosten een heffing kan worden geheven	33.775	33.513	- Door derden beklemde middelen	1.604	1.714
- Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend
een maatschappelijk nut	14.058	13.696	Langlopende schulden	67.842	66.866
			Onderhandse leningen van:
Financiële vaste activa	7.196	6.824	- Pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen	0	0
- Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen	1.983	805	- Binnenlandse banken en financiële instellingen	67.828	66.851
- Idem aan gemeenschappelijke regelingen	0	0	- Binnenlandse bedrijven	0	0
- Idem aan overige verbonden partijen	0	0	- Overige binnenlandse sectoren	0	0
- Leningen aan woningbouwcorporaties	288	895	- Buitenlandse instellingen, fondsen, banken, enz.	0	0
- Idem aan deelnemingen	0	364	- Door derden belegde gelden	0	0
- Idem aan overige verbonden partijen	2.500	2.511	- Waarborgsommen	14	15
- Overige langlopende leningen u/g	2.403	2.229
- Overige Uitzettingen met een rentetypische looptijd
van één jaar of langer	21	21
Totaal vaste activa	101.899	102.432	Totaal vaste financieringsmiddelen	110.034	108.315
Vlottende activa			Vlottende passiva
Voorraden	11.712	12.978	Kortlopende schulden	9.328	4.161
- Bouwgronden in exploitatie	13.365	13.879	- Kasgeldleningen	0	0
- Voorziening risico's	-1.653	-901	- Banksaldi	5.157	11
			- Overige schulden	4.171	4.150
Uitzettingen korter dan één jaar	9.114	8.002
- Vorderingen op openbare lichamen	6.922	5.311
- Verstrekte kasgeldleningen	0	0
- Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen	0	0
- Uitzettingen in ’s Rijks schatkist met een rente typische looptijd
van één jaar of korter	0	0
- Overige vorderingen	2.192	2.691
- Overige Uitzettingen	0	0
Overlopende activa	2.325	1.895	Overlopende passiva	6.772	13.256
			- Verplichtingen	5.620	5.379
- Nog te ontvangen Europese overheidslichamen	0	0	- Vooruit ontvangen Europese overheidslichamen	0	0
- Nog te ontvangen van het Rijk	373	217	- Vooruit ontvangen van het Rijk	119	0
- Nog te ontvangen overige Nederlandse overheidslichamen	520	384	- Vooruit ontvangen overige Nederlandse overheidslichamen	1.032	7.865
- Nog te ontvangen overig	798	621
- Vooruitbetaalde bedragen	596	599
- Overige overlopende activa	38	74	- Overige overlopende passiva	1	12
Liquide middelen	1.084	426
- Kassaldi	2	2
- Banksaldi	1.083	424
Totaal vlottende activa	24.235	23.300	Totaal vlottende passiva	16.100	17.417
Totaal generaal	126.134	125.732	Totaal generaal	126.134	125.732
Borg- en garantstellingen				97.030	97.207

Bedragen * € 1.000

 

Materiële vaste activa
De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen:

Materiële vaste activa	2019	2018
Investeringen met economisch nut	46.870	48.399
Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding
van de kosten een heffing kan worden geheven	33.775	33.513
Investeringen in de openbare ruimte
met uitsluitend een maatschappelijk nut	14.058	13.696
Totaal	94.703	95.608

De materiële activa die in erfpacht is uitgegeven, is nihil. 

Onderstaand overzicht geeft het verloop weer van de boekwaarde van de investeringen met een economisch nut, gedurende 2019.

Specificatie boekwaarde	Boekwaarde	Investeringen	Desinvesteringen	Afschrijvingen	Bijdragen	Afwaarderingen	Boekwaarde
investeringen economisch nut	01-01				van derden		31-12
Gronden en terreinen	10.010	0	-70	-64	0	0	9.876
Woonruimten	29	0	0	-1	0	0	28
Gebouwen	32.131	322	-609	-1.345	0	0	30.499
Grond-, weg- en waterbouwkundige
werken	1.059	495	0	-41	-60	0	1.453
Vervoermiddelen	3.153	421	0	-582	0	0	2.992
Machines, apparaten en installaties	1.324	96	0	-121	0	0	1.299
Overige materiële vaste activa	693	204	-1	-172	0	0	723
Totaal	48.399	1.537	-680	-2.326	-60	0	46.870

Onderstaand overzicht geeft het verloop weer van de boekwaarde van de investeringen met een economisch nut, waar een heffing voor kan worden geheven. Dit betreft de investeringen in riolering waarvoor wij de rioolheffing opleggen.

Specificatie boekwaarde investeringen	Boekwaarde	Investeringen	Desinvesteringen	Afschrijvingen	Bijdragen	Afwaarderingen	Boekwaarde
economisch nut (riolering)	01-01				van derden		31-12
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	33.513	983	0	-720	0	0	33.775
Totaal	33.513	983	0	-720	0	0	33.775

Onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut weer. Er is sprake van een investering met een maatschappelijk nut indien geen bate in de bedrijfseconomische zin uit deze activa kan worden gegenereerd. Dit zijn bijvoorbeeld wegen, bruggen en andere investeringen waarvoor geen markt is in het private verkeer.

Specificatie investeringen openbare ruimte	Boekwaarde	Investeringen	Desinvesteringen	Afschrijvingen	Bijdragen	Afwaarderingen	Boekwaarde
met maatschappelijk nut	01-01				van derden		31-12
Gronden en terreinen	54	0	0	0	0	0	54
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	13.567	7.574	0	-661	-6.541	0	13.940
Overige materiële vaste activa	75	0	0	-12	0	0	64
Totaal	13.696	7.574	0	-672	-6.541	0	14.058

Het verloop van de financiële vaste activa was gedurende 2019 als volgt.

Specificatie financiële vaste activa	Boekwaarde	Investeringen	Afschrijvingen	Aflossingen	Bijdragen	Afwaarderingen	Boekwaarde
	01-01				van derden		31-12
Kapitaalvertrekkingen aan:
- deelnemingen	805	1.178	0	0	0	0	1.983
- gemeenschappelijke regelingen	0	0	0	0	0	0	0
- overige verbonden partijen	0	0	0	0	0	0	0
Leningen aan:
- woningbouwcorporaties	895	0	0	-607	0	0	288
- deelnemingen	364	0	0	-364	0	0	0
- overige verbonden partijen	2.511	-11	0	0	0	0	2.500
Overige langlopende leningen u/g	2.229	405	0	-230	0	0	2.403
Overige uitzettingen, looptijd > 1 jaar	21	0	0	0	0	0	21
Totaal	6.824	1.572	0	-1.200	0	0	7.196

Voor het verloop van alle vaste activa, gespecificeerd per investering, verwijzen wij u naar de 'Staat van geactiveerde kapitaaluitgaven' en het 'Overzicht van investeringskredieten'. Deze overzichten zijn opgenomen onder de tegel 'Bijlagen'.

Onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de voorraden en nog te maken kosten en te realiseren opbrengsten weer.

Boekwaarden voorraden, nog te maken kosten	Boekwaarde	Vermeerderingen	Verminderingen	Boekwaarde	Te maken	Te realiseren	Geraamd resultaat
en te realiseren opbrengsten	01-01			31-12	kosten	opbrengsten
Bouwgronden in exploitatie	13.879	1.629	-2.143	13.365	5.381	-21.704	-2.958
Voorziening risico's	-901	-754	2	-1.653	0
Totaal	12.978	875	-2.141	11.712	5.381	-21.704	-2.958

De waardering van de in exploitatie genomen gronden is gebaseerd op de inzichten van ultimo 2019 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Wij zijn van mening dat op basis van de huidige informatie en inzichten de beste inschatting is gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen gronden. Voor de berekening van het eindresultaat van de grondexploitaties is de Netto Contante Waarde (NCW) methode toegepast. 

GRONDEXPLOITATIES IN 2019
Bedragen x € 1.000
Omschrijving		Winst	Verlies
Winst- en verliesnemingen afgesloten projecten
Steenwijksmoer		19
Wachtum Koematen		41
Verkoop snippergroen/overige		171
Subtotaal winst- en verliesnemingen		231	-
Actualisaties lopende grondexploitaties
Aalden Paardelandsdrift		50
Dalerpeel Steigerwijk		58
Sleen Jongbloed		447
Europark			16
Leeuwerikenveld II			298
Holwert Zuid			2
Toekomstige effecten bedrijventerreinen			754
Subtotaal actualisaties		555	1.070
Totaal		786	1.070
Saldo winst- en verliesnemingen			-284
Dekking
Inzet verliesvoorziening			2
Inzet bestemmingsreserve grondexploitatie			-
Inzet algemene reserve			282
Totaal			284

Voor een specificatie en toelichting op de risico’s van de grondexploitaties verwijzen wij u naar de paragraaf Grondbeleid en de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing .

Onderstaand geven wij het verloop van de uitzettingen met een looptijd tot en met één jaar weer.

Uitzettingen korter dan één jaar	Saldo	Voorziening	Netto saldo	Netto saldo
	2019	2019	2019	2018
Vorderingen op openbare lichamen	6.922	0	6.922	5.311
Verstrekte kasgeldleningen	0	0	0	0
Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen	0	0	0	0
Uitzettingen in ’s Rijks schatkist met een rente typische
looptijd van één jaar of korter	0	0	0	0
Overige vorderingen	3.116	-925	2.192	2.691
Overige uitzettingen	0	0	0	0
Totaal	10.039	-925	9.114	8.002

In de paragraaf financiering hebben wij informatie opgenomen over schatkistbankieren. Op 31 december 2019 bedroeg het saldo van schatkistbankieren € 0,00. Dit bedrag is in bovenstaande tabel opgenomen onder het kopje ‘Uitzettingen in ’s Rijks schatkist’. Op de balans zijn de netto saldi van de uitzettingen weergegeven. Het betreft hier de vorderingen op openbare lichamen en op openstaande debiteuren. Bij de openstaande debiteuren (€ 3,1 miljoen) hebben wij conform de richtlijnen voor de jaarverslaggeving de voorziening voor oninbaarheid van € 925.000 in mindering gebracht. Het netto saldo eind 2019 is € 2,1 miljoen. Dit netto saldo bedroeg eind 2018 € 2,6 miljoen.

Het verloop van de overlopende activa was gedurende 2019 als volgt.

Overlopende activa	2019	2018
Nog te ontvangen Europese overheidslichamen	0	0
Nog te ontvangen van het Rijk	373	217
Nog te ontvangen overige Nederlandse overheidslichamen	520	384
Nog te ontvangen overig	798	621
Vooruitbetaalde bedragen	596	599
Overige overlopende activa	38	74
Totaal	2.325	1.895

De nog te ontvangen bedragen hebben betrekking op opgevoerde vorderingen die in 2019 zijn ontstaan, maar waarvan de afwikkeling in 2020 plaatsvindt. Van de nog te ontvangen bedragen in bovenstaande tabel geven wij onderstaand weer welke bedragen wij van het Rijk verwachten te ontvangen. Dit betreffen uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel.

Nog te ontvangen bedragen van het Rijk	Stand per	Ontvangen	Toevoegingen	Stand per
	01-01	bedragen		31-12
Ministerie SZW; vangnetregeling 2017	59	59		0
Ministerie SZW: Declaratiedeel Bbz 2018	108	108		0
Ministerie SZW: Maatschappelijke Begeleiding	50	50		0
Ministerie SZW: Aanvullende uitkering art. 52 Bbz			45	45
Ministerie SZW: Declaratiedeel Bbz 2019			48	48
Ministerie SZW: AU 2018			25	25
Ministerie SZW: Correctie AU 2019			255	255
Totaal	217	217	373	373

Nog te ontvangen bedragen van overige overheden	Stand per	Ontvangen	Toevoegingen	Stand per
	01-01	bedragen		31-12
Diverse gemeenten, verrekening kosten PMT	135	135		0
Emco, afrekening bijdrage 2018	103	103		0
Prov. Drenthe; Herstructurering Poppenhare	60	60		0
Gemeente Emmen; afrekening uitvoeringskosten 2018	39	39		0
Gemeente Emmen; ESF-afrekening 2018	35	35		0
Gemeente Emmen en Borger-Odoorn; afrek Boce academie	12	12		0
Emco, afrekening bijdrage 2019			238	238
Diverse gemeenten, verrekening kosten PMT			252	252
Gemeente Hoogeveen, afrekening jeugdhulp Drenthe			30	30
Totaal	384	384	520	520

Aan het begin van het boekjaar boeken wij de te ontvangen bedragen vanaf de balans naar onze exploitatie. Gedurende het jaar monitoren wij het verloop van deze te ontvangen bedragen. Aan het einde van ieder boekjaar boeken wij de nog te ontvangen bedragen naar de balans. Eventuele verschillen komen niet op de balans tot uitdrukking, maar op de programma’s één tot en met zes in de exploitatie. Significante verschillen lichten wij derhalve daar toe indien ze van toepassing zijn.

Liquide middelen	2019	2018
Kassaldi	2	2
Banksaldi	1.083	424
Totaal	1.084	426

Bedragen * € 1.000

Eigen vermogen	2019	2018
Algemene reserve	30.492	32.561
Bestemmingsreserve	7.604	6.627
Resultaat jaarrekening voor bestemming	1.511	0
Nog te bestemmen resultaat jaarrekening	0	-223
Totaal	39.607	38.965

In het onderstaand overzicht geven wij het verloop van het eigen vermogen in 2019 weer.

Verloop reserves	Saldo 01-01	Toevoeging	Onttrekking	Bestemming	Vermindering	Saldo 31-12
				resultaat	ter dekking
				2018	van afschrijving
Algemene reserves	32.561	5.122	7.192	0	0	30.492
Bestemmingsreserves	6.627	6.168	5.191	0	0	7.604
Resultaat voor bestemming programmarekening	0	1.511	0	0	0	1.511
Resultaat na bestemming programmarekening	-223	0	0	223	0	0
Totaal	38.965	12.802	12.382	223	0	39.607

Meer informatie over het verloop van de reserves is weergegeven in de staat van reserves en voorzieningen. Dit overzicht is opgenomen onder de tegel 'Bijlagen'.  Een toelichting van de verschillen tussen de begrote en werkelijke reservemutaties maken onderdeel uit van de tegel 'Financiën'. De aard en reden van de reserves zijn opgenomen in onze Nota reserves en voorzieningen . 

Voorzieningen
Het verloop van de voorzieningen in het boekjaar is als volgt:

Verloop voorzieningen	Saldo	Toevoeging	Vrijval	Aanwending	Saldo
	01-01				31-12
Voor verplichtingen, verliezen c.a.	769	248	0	-38	980
Onderhoudsegalisatievoorzieningen	0	0	0	0	0
Door derden beklemde middelen	1.714	0	0	-110	1.604
Totaal	2.484	248	0	-147	2.584

De voorzieningen betreffen riolering, pensioenen oud-wethouders,  vordering op Attero en de voorziening 3e ww jaar. Deze voorzieningen staan in de staat van reserves en voorzieningen. 

De voorziening grondbedrijf en de voorziening dubieuze debiteuren maken geen onderdeel uit van dit overzicht. Deze staan aan de activazijde van de balans: de voorziening grondbedrijf onder 'voorraden' en de voorziening dubieuze debiteuren onder 'overige vorderingen'.