Jaarrekening 2019

Algemeen
Wij hebben de jaarrekening opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) daarvoor aan provincies en gemeenten geeft.
De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij anders is vermeld, zijn de activa en de passiva opgenomen tegen nominale waarden.
Uitgangspunt is dat baten en lasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten nemen wij op voor zover wij deze op de balansdatum hebben gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar nemen wij in acht indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn. Dividendopbrengsten nemen wij als bate op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld of de algemene vergadering van aandeelhouders daarover een besluit heeft genomen.

Personeelslasten
Personeelslasten rekenen wij in principe toe aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen met een vergelijkbaar volume rekenen wij sommige personele lasten echter toe aan de periode waarin de uitbetaling plaatsvindt; daarbij denken wij bijvoorbeeld aan componenten als overlopende vakantiegeldverplichtingen en verlofaanspraken.

Vaste activa              
De vaste activa waarderen wij tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs, verminderd met afschrijvingen. Ten aanzien van de afschrijvingstermijnen hanteren wij de volgende uitgangspunten.

1. Materiële vaste activa met economisch nut worden lineair afgeschreven in de volgende termijnen:

• 60 jaar: aanleg rioleringen;
• 50 jaar: Wegen, fiets- en voetpaden(beton);
• 40 jaar: nieuwbouw bedrijfsgebouwen;
• 30 jaar: Aanleg plantsoenen, parken en onderbouw kunstgrasvelden;
• 25 jaar: renovatie, restauratie en groot onderhoud woonruimten, bedrijfsgebouwen, bruggen en archiefinstallaties;
• 15 jaar: technische installaties van bedrijfsgebouwen en zonnepanelen;
• 10 jaar: veiligheidsvoorzieningen bedrijfsgebouwen, telefooninstallaties, meubilair, tractoren, gladheidsbestrijdingsmaterieel en toplaag kunstgrasvelden;
• 8 jaar: vrachtauto’s en verzamelcontainers voor ondergrondse opslag;
• 7 jaar: bestel- en personenauto’s;
• 5 jaar: automatiseringsapparatuur, werktuigen en gereedschappen;

• 3 jaar: softwarepakketten.

  Op gronden en terreinen wordt niet afgeschreven.

  2.  Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut, zoals wegen, bruggen en parken, worden geactiveerd en over de verwachte toekomstige levensduur afgeschreven. Deze verwerkingswijze is van kracht op nieuwe investeringen na 1 januari 2017 en is conform de gewijzigde richtlijnen van het BBV per genoemde datum. De enige uitzondering op het verplicht activeren zijn kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde. Deze mogen niet worden geactiveerd.

  Bijdragen van derden worden direct op een activum in mindering gebracht.  Ingeval van activering wordt een actief lineair afgeschreven in maximaal de volgende termijnen:

• 40 jaar: aanleg en vervanging van bruggen;
• 20 jaar: aanleg, vervanging en reconstructie van wegen, fiets- en voetpaden en openbare verlichting;

• 10 jaar: verkeer remmende maatregelen, verkeersregelinstallaties en straatmeubilair.

  Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan € 25.000 worden niet geactiveerd. Een uitzondering geldt voor gronden en terreinen; deze worden altijd geactiveerd.

Voorraden
De voorraden bouwgrond in exploitatie hebben wij gewaardeerd tegen de netto contante waarde (NCW). Winsten uit grondexploitaties nemen wij slechts indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd kunnen worden aangemerkt. Zolang daarvan geen sprake is, brengen wij de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering. De waardering van de in exploitatie genomen gronden is gebaseerd op de inzichten van ultimo 2019 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Uiteraard betreft dit een inschatting die omgeven is door onzekerheden, die periodiek wordt herzien en waarbij de waardering in het komende jaar zowel positief als negatief kan uitvallen.

Wij zijn van mening dat op basis van de huidige informatie en inzichten de beste schatting is gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen gronden. De risico’s zijn nader toegelicht in de paragraaf Grondbeleid en de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag. Met betrekking tot de gehanteerde uitgangspunten en risico inschattingen merken wij het volgende op:

De belangrijkste nog te maken kosten (> € 0,8 miljoen) betreffen:

• Ossehaar
• Dalen Molenakkers II

De belangrijkste te realiseren opbrengsten (> € 0,8 miljoen) betreffen:

• Aelderhooghe
• Leeuwerikenveld II
• Europark
• Ossehaar
• Dalen Molenakkers II
• Sleen Jongbloed
• ROC

Wij hanteren voor de grondexploitaties de volgende uitgangspunten:

Rente
In de afgelopen jaren is gerekend met een interne rekenrente van 3%. Deze is toegepast voor de toerekening van de financieringslasten per project. Voor het contant maken van de toekomstige kasstromen hanteren wij, conform BBV, 2%. Het resultaat van ieder project is weergegeven in een netto contante waarde (NCW).

Kostenstijgingen
De hoogte van de kosten in de toekomst is gebaseerd op het huidige niveau met jaarlijks een verhoging op basis van de verwachte inflatie. De kosten op het huidige niveau worden bepaald op basis van externe offerte(s) en kengetallen. De kengetallen zijn gebaseerd op productprijzen en productienormen. De prijzen zijn afkomstig van fabrikanten en de normen komen uit de boekenreeks GWW-kosten.

Opbrengsten en opbrengstenstijgingen
De opbrengsten van de grondexploitaties zijn gebaseerd op gemaakte afspraken met externe partijen of op de jaarlijks door ons vastgestelde uitgifteprijzen. De uitgifteprijzen in de toekomst zijn gebaseerd op de huidige prijs, verhoogd met een index van 1% tot en met het jaar 2024.
In de toekomstige uitgaven zijn geen subsidies opgenomen omdat deze al zijn ontvangen en beschikt.

Inflatie
De verwachte inflatie die in de grondexploitatiemodellen wordt toegepast is gebaseerd op voorspellingen van het centraal planbureau voor de periode 2019-2022.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds 
Wij baseren het accres van het gemeentefonds op basis van de septembercirculaire 2018. Dit is het publicatiemoment van de Miljoenennota op Prinsjesdag. Eventuele gevolgen van de ontwikkeling van de rijksuitgaven via de trap-op-trap-af systematiek, die bekend worden na de septembercirculaire, worden nog niet doorvertaald in het accres. De decembercirculaire is geen bijstellingsmoment voor het accres. Het definitieve accres voor afgelopen jaar wordt volgens de gebruikelijke systematiek bekend in de meicirculaire van dit jaar en ook in 2019 verwerkt als afwikkelingsverschil.

Uitvoering grondbeleid in 2019
Uw raad heeft in december 2017 de woonvisie “Hier wil je wonen” vastgesteld. Deze is in overleg met alle belanghebbenden opgesteld en zal de komende jaren op basis van een uitvoeringsagenda verder worden uitgewerkt.
De woonvisie zet de woningbouw echter niet op slot. Voor kwalitatief goede nieuwbouwplannen blijft –zowel in de dorpen als in de stad- nog enige ruimte bestaan. Daarnaast zijn de grondprijzen daar waar nodig geactualiseerd en aangepast aan de meest recente marktomstandigheden.
Ondanks onze minder actieve en meer terughoudende gemeentelijke rol houden wij de verplichtingen van de bestaande projecten en de daarbij behorende risico’s.
Bij nieuwe projecten wegen wij goed af wat de rol van de gemeente het best kan zijn en welke instrumenten (zelf aankopen, pps-constructie / andere samenwerkingsvorm, exploitatieplan / anterieure overeenkomst) hiervoor kunnen worden ingezet. Voor nieuwe projecten kopen wij slechts in uitzonderlijke situaties gronden aan en zal onze rol in de regel meer faciliterend en regisserend zijn. Omvangrijke nieuwe woningbouwprojecten zullen zich – mede gelet op de nog resterende plancapaciteit voor nieuwbouw én gelet op de demografische ontwikkelingen- naar verwachting niet of nauwelijks nog voordoen.
De risico’s binnen de grondexploitaties bepalen wij op basis van de volgende  onderdelen:

1. Marktrisico

Dit risico wordt bepaald door voor alle in exploitatie genomen  plannen een negatief scenario te bepalen. Hierin worden factoren als verkooptempo en prijsniveau veranderd en worden de gevolgen ervan, indien deze leiden tot een negatief resultaat, als risico opgenomen. Dit is bepaald door voor alle plannen door te rekenen wat het betekent als alle verkopen drie jaar worden uitgesteld. Dit komt neer op een risico van in totaal € 1.300.000.

2. Indicatoren uit de grondexploitaties

Door het veranderen van rente en inflatie in onze grondexploitatiemodellen kan het resultaat veranderen. Het verhogen van de rente en de inflatie en het verlagen van de prijsstijgingen van de opbrengsten leiden samen tot een lager resultaat. Dit komt neer op een risico van € 291.000.

3. Projectspecifieke risico’s

Naast de marktrisico’s en de risico’s van verandering van rente en inflatie kunnen zich in projecten risico’s voordoen die specifiek betrekking hebben op het project. Deze worden op de volgende manier bepaald. Eerst wordt de mogelijke schade per project bepaald. Deze wordt bepaald door de volgende formule:

Schade = (kans op een onverwachte gebeurtenis met schade) x schadebedrag.

De risico’s die kunnen ontstaan hangen samen met de demografische ontwikkelingen in onze gemeente. Deze kunnen voor meerdere projecten aanzienlijke gevolgen hebben. Zowel in volume als in soort woningen die mogelijk niet gebouwd gaan worden. Hierdoor wordt ook de onderliggende grond niet verkocht. Daarnaast bestaat het risico dat de gronden op werklocaties niet matchen met de vraag vanuit de markt waardoor wij terreinen niet meer kunnen verkopen.

De risico’s in woningbouwprojecten nemen het grootste deel van de projectrisico’s voor hun rekening. Het totaal van de projectrisico’s komt neer op € 1.014.000. Zoals eerder aangegeven kan de herijking van de woonvisie in de toekomst ook effect hebben op de gemeentelijke grondexploitaties.

De bovenstaande risico’s zijn bepaald door voor ieder risico-onderdeel te bekijken hoeveel verlies ontstaat indien het worst-case scenario zich voordoet. De bovenstaande risico’s bedragen in totaal € 2.605.000.

Bestemmingsreserve grondexploitatie
Het saldo van bestemmingsreserve grondexploitatie is ultimo 2019 € 0. 

Niet in exploitatie genomen gronden
Conform BBV hebben wij de boekwaarde van de niet in exploitatie genomen gronden overgebracht naar materiële vaste activa.

Voorziening pensioen wethouders
De voorziening wethouders is bepaald op basis van recente actuariële berekeningen. 

Uitzettingen korter dan één jaar
De vorderingen waarderen wij tegen de nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid hebben wij op de vorderingen een voorziening in mindering gebracht.

Overlopende activa en liquide middelen
De overlopende activa en de liquide middelen waarderen wij tegen de nominale waarde.

Vaste schulden
De vaste schulden hebben een rente typische looptijd van één jaar of langer. De vaste schulden waarderen wij tegen de nominale waarde, verminderd met de betaalde aflossingen. Voorzieningen worden gevormd op basis van de omvang van verplichtingen en/of risico’s die redelijkerwijs zijn in te schatten.

Vlottende passiva
De posten opgenomen onder de vlottende passiva waarderen wij tegen de nominale waarde.

Borg- en garantstellingen
Voor zover leningen door de gemeente zijn gewaarborgd, hebben wij buiten de telling van de balans het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per ultimo boekjaar opgenomen. In de toelichting op de balans hebben wij nadere informatie hierover opgenomen.

Wij geven in onderstaand overzicht de volgende informatie weer:

• Gerealiseerde baten en lasten per programma;
• Gerealiseerde algemene dekkingsmiddelen; 
• Gerealiseerde kosten van overhead; 
• Het bedrag van de heffing voor Vennootschapsbelasting; 
• Het saldo van baten en lasten vòòr de reservemutaties; 
• De toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves; 
• Het gerealiseerde resultaat over 2019 na de reservemutaties. 
  
  Wij verwijzen u voor een toelichting op de verschillen naar het jaarverslag. De zes programma's sluiten wij af met de beantwoording van de vraag 'Wat heeft het gekost?' en de toelichting op de significante verschillen. De wijze waarop wij de post 'onvoorzien' hebben ingezet, hebben wij toegelicht bij de verschillen van programma 6 en de informatie onder de tegel 'financiën'. 
  
  

Onderstaand geven wij per programma een specificatie van de gerealiseerde baten, lasten en reservemutaties.

Tussen 31 december 2019 en het moment waarop uw raad het jaarverslag en de jaarrekening vaststelt, kunnen zich gebeurtenissen voordoen die materiële effecten kunnen hebben op de balans en/of de resultatenrekening. Indien zich belangrijke gebeurtenissen na de balansdatum voordoen, dient dit vermeldt te worden in het verslag of, afhankelijk van de omvang van het effect, geven ze aanleiding om de balans en/of de resultatenrekening van het boekjaar aan te passen. Deze informatie is voor uw raad van belang om inzicht te bieden in de financiële positie van onze gemeente.

In dit kader schenken wij hier aandacht aan de mogelijke gevolgen van de coronacrisis. 

Coronacrisis
De gehanteerde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling van de jaarrekening 2019 zijn gebaseerd op de continuïteitsveronderstelling van de gemeente Coevorden. Echter in de regio Wuhan in China startte in december 2019 een uitbraak van het COVID-19 virus. Medio februari 2020 is dit virus in heel Europa (waaronder ook Nederland) doorgedrongen. Om het virus zo goed mogelijk te bestrijden heeft het Kabinet maatregelen getroffen, waaronder het verbieden van bijeenkomsten van (grote) groepen mensen, diverse reisverboden en de sluiting van eet- en drinkgelegenheden en sport- en fitnessclubs, scholen en kinderdagverblijven tot in ieder geval 28 april 2020. Vergaande maatregelen zijn op dit moment niet uitgesloten. Dit heeft een aanzienlijke impact op de economie en werkgelegenheid in zowel binnenland als het buitenland. De uiteindelijke gevolgen hiervan zijn op dit moment nog niet te overzien.

Ook voor onze gemeente heeft de uitbraak van het COVID-19 virus, op het moment van het opmaken van de jaarrekening, directe organisatorische gevolgen c.q. onzekerheden. Deze organisatorische gevolgen c.q. onzekerheden bestaan rondom onze besturingsfilosofie Verbindend besturen en de doorlooptijd van projecten.
Wij werken volgens het principe Verbindend besturen. Dit houdt in dat wij de samenleving - maatschappelijke partners, ondernemers, inwoners – betrekken bij het bepalen van de koers van onze gemeente.  Vanwege de maatregelen kunnen wij onze besturingsfilosofie niet in volle omvang uitoefenen. Op een lager tempo blijven wij verbindend besturen. Daarbij zoeken wij naar creatieve oplossingen die passen binnen de mogelijkheden. 
De maatregelen hebben ook effect op projecten. Dit zijn niet alleen projecten van onze eigen organisatie, maar ook projecten in samenwerking met derden, bijvoorbeeld werkzaamheden in de openbare ruimte. We moeten bezien in welke mate dit effect heeft op de doorlooptijd van de bestaande projecten.

Naast de bovenstaande organisatorische gevolgen heeft dit direct dan wel indirect ook financiële gevolgen c.q. onzekerheden voor onze gemeente. Voor het boekjaar 2019 zijn er geen directe gevolgen van toepassing. Echter vanaf het boekjaar 2020 kunnen de volgende financiële gevolgen van toepassing zijn voor onze gemeente, voor zover wij kunnen overzien op het moment van het opmaken van de jaarrekening:
a. ontwikkeling baten (toeristenbelasting, verkopen van gronden, lagere dividendinkomsten);
b. ontwikkeling lasten (kosten voor de bijstand aan zelfstandigen (Bbz), tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo), ontwikkeling van het beroep op de bijstandsuitkeringen (zoals Wwb) );
c. ontwikkeling liquiditeit (kosten lopen regulier door, inkomsten komen later binnen);
d. ontwikkeling organisatie (mogelijke extra druk op de organisatie vanwege de uitvoering van extra werkzaamheden).

De uitbraak van het COVID-19 virus heeft geen (significante) invloed op de cijfers over het boekjaar 2019. De directie heeft passende maatregelen genomen c.q. zorgt ervoor dat passende maatregelen worden genomen om de continuïteit van de bedrijfsactiviteiten te waarborgen. Het college van de gemeente Coevorden acht een duurzame voortzetting van de bedrijfsactiviteiten derhalve niet onmogelijk. De jaarrekening is dan ook opgemaakt uitgaande van de veronderstelling van continuïteit van de gemeente.

In onderstaand overzicht laten wij zien van welke incidentele baten en lasten sprake was in 2019. Om uw raad inzicht te geven in en vast te kunnen stellen dat er sprake is van een structureel evenwicht, is het van belang dat er inzicht is in het deel van de baten en lasten die incidenteel zijn. Daarom nemen wij dit overzicht op, waarin de incidentele baten en lasten limitatief zijn opgesomd.

In het algemeen geldt dat wij structurele taken uitvoeren en daarvoor structurele lasten begroten. Incidentele baten en lasten zijn de uitzondering op deze regel. Het incidentele karakter zit in eenmalige zaken en om (meerjarige) projecten of subsidies die een tijdelijk karakter hebben met een duidelijke einddatum. 

Onder de tegel 'Financiën' hebben wij een toelichting gegeven op de verschillen in de reservemutaties. In onderstaand overzicht laten wij zien welk deel van de reservemutaties een structureel karakter heeft. 

Bedragen * € 1.000

Het verloop van de financiële vaste activa was gedurende 2019 als volgt.

Onderstaand geven wij het verloop van de uitzettingen met een looptijd tot en met één jaar weer.

Het verloop van de overlopende activa was gedurende 2019 als volgt.

Bedragen * € 1.000

De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt:

Onder de vlottende passiva zijn opgenomen:

Het in de balans opgenomen bedrag voor borg- en garantstellingen specificeren wij als volgt:

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) mogen geen voorzieningen worden gevormd of anderszins verplichtingen worden opgenomen voor jaarlijks terugkerende arbeidsgerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. In de volgende tabel geven wij een overzicht van de overige niet uit de balans blijkende financiële verplichtingen. Dit zijn de meerjarig aangegane verplichtingen.