Bestuurlijke hoofdlijnen

Deze Kaderbrief 2022 is de laatste kaderbrief van deze bestuursperiode. Aan de hand van dit document spreken wij voor de zomer met uw raad over de speerpunten van ons college voor het jaar 2022. Dit omvat de afronding van het bestuursprogramma 'Ruimte om te doen! 2018-2022', waarin wij invulling geven aan ontwikkelingen buiten en binnen onze gemeente en onze ambities. Wij willen een toekomstbestendige en financieel gezonde gemeente overdragen aan het nieuwe bestuur. Een visie op de toekomst past daarbij, waarbij we vanuit het verleden, heden en de toekomst kijken naar onze omgeving en samenleving en de opgaven en kansen die we daarin hebben.

Vanuit de verschillende strategische pijlers werken we aan een duurzame ontwikkeling van de lokale samenleving. We zien hierin veel overlap met de Global Goals van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Dit gedachtegoed spreekt ons aan en sluit aan bij de ontwikkeling van de brede welvaart die we in gang hebben gezet de afgelopen jaren en biedt een perspectief om dat verder vorm te geven in de komende jaren.

In 2022 hopen we de corona-pandemie achter ons te hebben gelaten en hiervan te herstellen. Want de invloed is groot geweest op bijvoorbeeld onze winkelstraten, de horeca, de verenigingen en met name persoonlijke levens van jong en oud. Als nabije overheid proberen we daar te zijn waar nodig en te steunen waar we kunnen. Hierbij werken we, samen met onze partners, aan herstel èn proberen we de positieve veranderingen te bewaren. Aan vele initiatieven en getoond ondernemerschap zien wij dat onze gemeente dat kan!

Coevorden is een erg aantrekkelijke gemeente voor onze inwoners, ondernemers en bezoekers. Ook in 2022 gaan we deze aantrekkelijkheid vasthouden, vergroten en uitdragen. We zijn trots op ons rijke verleden. Onze historische verhalen delen we als culturele gemeente van Drenthe en vieren we met ons 350-jarige ontzet. Cultuur verbindt; de impuls die het culturele leven krijgt willen we benutten en de verbindingen die er zijn willen we versterken. Wij zijn ook trots op waar we nu staan als gemeente. De variatie tussen een bruisende vestingstad, levendige kernen en de rust van het buitengebied koesteren we.

Een stevige basis
In 2021 zetten we belangrijke stappen in het uitzetten van een stevige koers voor de toekomst. Met de oplevering van de omgevingsvisie en de woonvisie hebben we een helder en gedragen beeld van waar we naar toe willen werken: een krachtige, diverse gemeente met ruimte voor economische ontwikkelingen en passende en betaalbare woonruimte voor iedereen. Hierbij wordt nadrukkelijk dwars door de verschillende domeinen heen gedacht en gewerkt. Gezondheid, wonen, werken, vrije tijd, energie: het zijn allemaal aspecten van het leven die we in samenhang bezien.

Om de aantrekkelijkheid van Coevorden te houden en te versterken, is het belangrijk dat we een duidelijke positie in de regio hebben. Samenwerken met onze buurgemeenten in bijvoorbeeld BOCE-verband, de Regiodeal en Dutch TechZone is en blijft hierin heel belangrijk: een sterke regio biedt kansen voor een sterke gemeente. We gaan actief aan de slag met ontwikkelingen op provinciaal- en rijksniveau. Een actieve lobby voor de Nedersaksenlijn is hier een goed voorbeeld van. Dit benadrukt de samenwerkingskansen die we grijpen in de grensregio.

Tevens zijn wij één van de vijf steden van Drenthe hetgeen betekent dat wij stedelijke, economische en sociale opgaven hebben die een grote verantwoordelijkheid vragen. Dat zien we terug in bijvoorbeeld de plannen die we hebben voor mobiliteit, de binnenstad, huisvesting voor de Nieuwe Veste en de ambitie die we hebben uitgesproken voor middelbaar beroepsonderwijs en volkshuisvesting.

Concrete stappen naar de toekomst
De stevige ambities vertalen we in 2022 naar zichtbare projecten en ontwikkelingen. We willen een aantal fundamentele stappen zetten die inzet vragen voor de lange termijn. De impact van corona op onze maatschappij en de (financiële) verhoudingen tussen het Rijk en gemeenten maakt echter ook dat we te maken hebben met onzekerheden waarop we zullen moeten anticiperen. 

Economische vitaliteit
Digitale dienstverlening en aandacht voor lokaal en maatschappelijk ondernemerschap hebben door de crisis een impuls gekregen, deze lijn houden we vast en versterken we in ons economische beleid. Vitale bedrijventerreinen zijn van cruciaal belang voor een goed ondernemersklimaat en behoud van werkgelegenheid, vanuit de gemeente en in samenspraak met de provincie wordt gekeken naar het revitaliseren van verschillende bedrijventerreinen. De ontwikkeling van Holwert-Midden vinden wij hierin het belangrijkst.

Toekomstbestendig en betaalbaar wonen
Met de nieuwe woonvisie werken we aan een aanpak met meer flexibiliteit en ambitie. We werken aan duurzame, toekomstbestendige en betaalbare woonruimte: voor onze inwoners, voor nieuwe werknemers van onze bedrijven en voor nieuwkomers uit binnen- en buitenland. In deze veranderende markt vraagt dat om alert inspelen op de ontwikkelingen die er zijn en nauwe samenwerking met de partners in onze regio. Extra aandacht hebben we voor starters, woonwagenbewoners en mensen met een flexibele woonbehoefte. We kiezen voor een brede benadering waarin we duidelijkere verbanden leggen tussen wonen, zorg en leefbaarheid. Hierbij hebben we extra oog voor de naoorlogse wijken en de spreiding van kwetsbare doelgroepen.

Onderwijs
De Nieuwe Veste wil leerlingen uitdagen en motiveren om het beste uit zichzelf te halen en hen beter voorbereiden op de veranderende samenleving en arbeidsmarkt. Extra aandacht voor verbinding tussen het onderwijs en het bedrijfsleven is dan ook nodig. Na besluitvorming over de toekomstige huisvesting kunnen we voor de Nieuwe Veste beginnen met de ontwerpfase.

In 2022 willen we beginnen met de nieuwbouw van de scholen in Schoonoord. Samen met onze partners kijken we naar de mogelijkheid van een MFA, waarbij scholen, sport en ontmoeting samen komen. Een MFA biedt een mooie kans om de kern krachtiger te maken.

Recreatie en toerisme
Recreatie en toerisme is voor ons een belangrijke sector. Onze natuurlijke omgeving en uitstraling willen we behouden. In 2022 komt er een nieuwe nota vrijetijdseconomie. Na afronding van de aanleg van het eerste deel van het wandelknooppuntennetwerk, willen we in 2022 het netwerk in de hele gemeente klaar te hebben. Recreatieve verblijfplaatsen is één van de onderdelen binnen deze sector en heeft een plek in het programma Vitale Vakantieparken. In dit programma zien we dat de opgaven rondom de transformatie van parken groot is; (illegale) bewoning en criminaliteit vragen om een passende aanpak en bestuurlijke en ambtelijke inzet. Deze opgaven hebben prioriteit bij de parken waar we nu op inzetten.

Een bruisende binnenstad
We werken aan een mooie uitnodigende binnenstad, een binnenstad waar bezoekers en bewoners zich thuis voelen en worden verrast door wat Coevorden te bieden heeft. De drie doelstellingen van het Programma Binnenstad gaan over versterken van eigenheid, aanpak van winkelstraten en een uitvoeringsprogramma dat we samen met partners oppakken. Voor dit programma is het betrekken en inspireren van onze inwoners, ondernemers en andere partijen een belangrijke pijler voor succes. We merken dat er energie zit in de stad, gevels worden aangepast en de zichtbare veranderingen in de Friesestraat zorgen voor enthousiasme. We maken in 2021 samen met de inwoners en ondernemers het nieuwe ontwerp voor de Weeshuisweide.

Programma duurzaamheid vormgeven
In december 2019 heeft uw raad de duurzaamheidsvisie “Samen op weg naar een klimaatbestendige toekomst!” vastgesteld. Eén van de uitgangspunten van deze visie is dat duurzaamheid onderdeel wordt van onze manier van werken. We merken dat dit niet in alle domeinen vanzelf gaat. Voor 2022 wordt deze visie daarom uitgewerkt in een programma duurzaamheid. Hiermee wordt samenhang aangebracht in de lopende en nog op te starten en te verwachten projecten van de verschillende teams in de gemeente. Met deze samenhang kan beter een afweging worden gemaakt over ambitie en prioriteiten, nu en in de toekomst.

Duurzaamheid als onderdeel van onze manier van werken
Bij de vorming van het programma wordt uitgegaan van de doelstellingen en uitgangspunten zoals die in de duurzaamheidsvisie zijn opgenomen. Wij geloven in goede initiatieven van ondernemers en inwoners en geven deze de ruimte, waarbij wij het belangrijk vinden dat inwoners kunnen profiteren van bijvoorbeeld lokaal opgewekte energie. In onze werkzaamheden, projecten en ontwikkelingen grijpen wij natuurlijke momenten aan om duurzamere keuzes te maken. We doen dit met de vier pijlers uit de visie. Energietransitie, met als belangrijke onderdelen de uitvoering van de RES en de Warmtevisie. Binnen de pijler Duurzame gemeentelijke organisatie zijn dat onder andere duurzame inkoop, verduurzamen van gemeentelijk vastgoed en materieel. De routekaart Van Afval naar Grondstof is een belangrijk onderdeel van de pijler Circulaire economie. De opgave rond klimaatadaptatie is onderdeel van de pijler Groene Leefomgeving en kan alleen slagen door integraal samen te werken met partners en het benutten van koppelkansen. Een grote opgave die veel capaciteit en middelen vraagt.

De hoge ambitie en grote uitdaging ligt er. Die kan niet in één keer bereikt worden, maar is een proces van jaren. Wat in uitvoering realistisch is vraagt nadere uitwerking op basis van het totaal aan ambities op duurzaamheid en de beschikbare middelen. Hierbij zijn we, naast keuzes binnen de eigen begroting, afhankelijk van keuzes van een nieuw kabinet en van het beschikbaar komen van middelen van het Rijk. In de programmabegroting 2022 wordt een voorstel gedaan voor de middelen op basis van de informatie die deze zomer beschikbaar is.

Gezonde samenleving
Bouwen aan een sterke sociale infrastructuur daar hebben we als samenleving en binnen het sociaal domein baat bij. In Coevorden hebben we daarbij extra aandacht voor een gezonde samenleving en armoedeproblematiek. Als gemeente doen we al veel op het gebied van gezondheid zoals het sport- en preventieakkoord Gezond Coevorden waar met meer dan 100 partners wordt samengewerkt. We geven uitvoering aan het beleid ‘Samen voor een Gezonder Coevorden’, waarin de buurtsportcoaches als belangrijke lokale verbinders fungeren. En met de JOGG-aanpak; Gezonde Jeugd Gezonde Toekomst. Wij benutten de omgevingsvisie voor een gezonde inrichting van de (openbare) ruimte om een positieve leefstijl en een gezondere samenleving te creëren.

Kansrijk opgroeien
In het programma ‘Kansrijk Opgroeien’, dat in 2021 is gestart, staat het voorkomen en doorbreken van intergenerationele armoede centraal. Samen met partners in onder andere het onderwijs, welzijn, jeugdgezondheidszorg, de woningcorporatie en het bedrijfsleven vergroten we de bewustwording over armoedeproblematiek, die van generatie op generatie wordt overgedragen, om vervolgens anders te kunnen handelen. Met als doel dat bestaande patronen worden doorbroken. Hierbij wordt met en van kinderen en hun omgeving geleerd over wat werkt. In 2021 en 2022 wordt ingezet op het leren van bestaande inzet, het opstarten en/of versterken van werkwijzen.

Verandering in de keten
Ondanks onze inzet om problematiek te voorkomen zien we een groeiende zorgvraag onder inwoners, dat trajecten langer duren en dat er meer ingrijpende voorzieningen worden ingezet. Als we deze beweging willen ombuigen vraagt dat verandering in de hele keten van het voorveld, de toegang tot uitstroom en alles wat daar tussen zit.

De laatste jaren hebben we in het sociaal domein ons kunnen redden met de beschikbare middelen en hebben we de tekorten gezien de landelijke ontwikkelingen binnen perken weten te houden. Nu laat het financieel meerjarenperspectief een groot oplopend tekort zien in het sociaal domein. Dit baart ons zorgen en vraagt om fundamentele keuzes. We hebben reeds een taakstelling  opgenomen in de Programmabegroting 2021 om een gedeelte van de tekorten in het sociaal domein te dekken. We zijn na de begrotingsbehandeling een proces gestart om te komen tot een aanpak om de tekorten terug te dringen. Het is duidelijk dat dit vraagt om een meerjarige aanpak: enerzijds zijn er een aantal relatief eenvoudige besparingen in te boeken die we zullen verwerken in de begroting 2022. Anderzijds kunnen we het grootste deel van deze tekorten alleen terugdringen als we ons beleid opnieuw tegen het licht houden. Ons vertrekpunt is om te onderzoeken: Waar onze wettelijke opdracht zit en waar we ruimte zien. Hoe we kunnen werken “in de geest van de wet” en vanuit “de bedoeling”. En hoe we regie willen voeren. Het kost tijd om hier op een goede manier invulling aan te geven. We stellen dan ook voor om richting de Programmabegroting 2022 het beleid in het sociaal domein aan te passen en dan te kijken naar de volgende beleidsuitgangspunten:
- Van zorgen voor naar een vangnet voor mensen die hun ondersteuning echt niet zelf kunnen organiseren;
- Normaliseren van ondersteuningsbehoeften en problematiek;
- Voorkomen dat mensen een beroep hoeven te doen op voorzieningen;
- Inzetten op het veranderpotentieel van mensen.

Dit doen we onder andere door in te zetten op verandering in de hele keten; nog meer te ontschotten, drempels te verhogen/ criteria aan te passen, de omvang van een voorziening aan te passen en te kijken naar onze interne werkprocessen en bedrijfsvoering. Tevens vraagt dit om ontwikkeling van de organisatie en deskundigheidsbevordering bijvoorbeeld voor contractmanagement en voor het maken van passende indicaties.

De opgave is groot, maar wij geloven er in dat wij de beoogde beweging samen met onze partners kunnen realiseren.

Nieuwe wet- en regelgeving in het sociaal domein
De wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening van 2021 geeft ons een juridische basis bij vroegsignalering. Hierdoor krijgt de schuldhulpverlening in een vroeg stadium signalen van financiële achterstanden. Wij willen actief gebruik maken van deze vroegsignalering door op tijd onze hulp aan te bieden om zo ergere financiële problemen te voorkomen.

Verder gaat de nieuwe Wet inburgering per 1 januari 2022 van start. Gemeenten krijgen de regie op deze nieuwe wet en gaan inburgeringstrajecten inkopen en inburgeraars een traject op maat aanbieden. We gaan de asielstatushouders die bijstand ontvangen ontzorgen, door de eerste zes maanden de vaste lasten vanuit die bijstand te betalen. Deze begeleiding moet zorgen voor rust en stabiliteit bij het begin van de inburgering.

Per 1 januari 2022 wordt gestart met de doordecentralisatie van beschermd wonen. Dat betekent dat niet alleen de 43 centrumgemeenten, maar alle 355 gemeenten zich volledig gaan inzetten voor inwoners die in aanmerking komen voor beschermd wonen. De opgaven die dat met zich brengt willen we betrekken in onze woonvisie. Wij vinden het voor het plaatsen van specifieke doelgroepen belangrijk dat deze verdeeld worden over de gemeente.

Wij hebben de ambitie om blijvend te groeien in onze verbindende bestuursstijl. Verbindend besturen is voor ons nooit af. Omdat de verhouding tussen overheid en samenleving continu in beweging is. De uitkomsten uit de Quick Scan lokale democratie zijn een bouwsteen voor het vervolg. Onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen, nieuwe besturen en de wensen en behoeftes van onze inwoners ontwikkelt verbindend besturen zich verder. Zeker in tijden waarin de vertrouwensrelatie tussen overheid en samenleving onder druk staat is het belangrijk om blijvend in te zetten op de verbinding met en tussen inwoners en partners.

Wat wij als college willen achterlaten is het samen-aan-de-toekomst-bouwen. Daarvoor is richting en ambitie nodig, overeenstemming met je samenwerkingspartners over hoe je die bepaalt, wat onderweg de ijkpunten zijn en wat je rol is in de realisatie. Dat vraagt om een zelfbewust bestuur dat ook keuzes maakt, zeker gezien de maatschappelijke en financiële opgaven die wij als gemeente hebben.

Een belangrijk uitgangspunt is bijdragen aan het realiseren van kansen en mogelijkheden die inwoners en wij gezamenlijk zien om de leefbaarheid in onze gemeente te verbeteren. Dit doen we met aandacht voor de ontwikkeling van brede welvaart; het waarborgen van algemene, publieke en lange termijn waarden die structureel zorgen voor meerwaarde. De opgaven in de samenleving en initiatieven in de dorpen en wijken verschillen van elkaar en vragen om een passende aanpak en rol. Waarin we met verschillende brillen naar het vraagstuk kijken: wat is er nodig op het gebied van wonen, economie, voor een fijne leefomgeving, voor kwetsbaren, kinderen en jongeren.

Participatie
Een handreiking voor participatie geeft ons richting en kaders voor een duidelijke, voorspelbare en herkenbare aanpak. Zo weten onze inwoners wat ze van ons kunnen verwachten en wat wij van hen verwachten. Het uiteindelijke proces of keuzes in de samenwerking kunnen per onderwerp verschillen, maar van tevoren maken we wel dezelfde afwegingen. Uitgangspunten zoals duidelijkheid, maatwerk, inclusiviteit en verantwoordelijkheid bieden dat kader; dat kunnen we gebruiken om verder invulling te geven aan verbindend besturen in de praktijk.

Gebiedsgericht werken
Door gebiedsgericht te werken, waarin we sociale en fysieke opgaven aan elkaar verbinden en de leefwereld van inwoners centraal stellen maken we verschil. Cijfers, gesprekken en gegevens helpen ons om een integraal beeld te krijgen van wat er speelt in een gebied zodat we samen kunnen bepalen wat belangrijk en urgent is. Dit doen we bijvoorbeeld met het gebiedskompas in Tuindorp waarin we samen met inwoners, MWC en Domesta een agenda op stellen voor het gebied. We willen dat gebiedsgericht werken in 2022 nog meer onderdeel wordt van onze manier van werken.

Coevorden verbindt digitaal
Informatie is de basis van onze dienstverlening. Een voorwaarde voor continuïteit, veiligheid en doorontwikkeling van onze dienstverlening is dat de informatie die daaraan ten grondslag ligt, beschikbaar, toegankelijk, integer, betrouwbaar en controleerbaar is. Dit wordt steeds belangrijker in een samenleving die zich meer en meer online bevindt. De vraag naar digitale dienstverlening en digitaal samenwerken neemt hierdoor snel toe. Ook nieuwe wet- en regelgeving stelt de vindbaarheid en toepassing van digitale informatie steeds vaker centraal, zoals de Omgevingswet, de Wet Open Overheid en de nieuwe Archiefwet. Beleid, uitvoering en techniek raken hierdoor onlosmakelijk verbonden.

Bij dit alles is data het nieuwe goud en daarmee zeer gewild. Recente hacks bij gemeenten laten zien dat de taak om data van onze inwoners en bedrijven veilig te beheren en beschermen steeds belangrijker wordt. Het brengt groeiende verantwoordelijkheden met zich mee ten aanzien van (controle op) privacybescherming, informatieveiligheid, beschikbaarheid van systemen en informatiekwaliteit. Dat betekent dat we meer tijd en energie moeten steken in onze online dienstverlening, informatiehuishouding en gegevensbeheer. Zodat we ook beter in staat om beleidseffecten te monitoren en ons te baseren op data bij het ontwikkelen van nieuwe programma’s, beleid en het maken van keuzes.