Kaderbrief

Geachte raadsleden,

Voor u ligt de kaderbrief: het eerste document in de jaarlijkse stuur- en verantwoordingscyclus. Wat komt er op ons als gemeente af en wat betekent dat in grote lijnen? Waar is mogelijk extra budget voor nodig? Wat verwachten we te kunnen realiseren? In de programmabegroting 2023 nemen we de uitwerking van bestuurlijke keuzes verder mee, zoals deze in het bestuursakkoord vormgegeven worden. Daarnaast zijn er nog lopende zaken vanuit de vorige bestuursperiode die uitwerking behoeven. Ook het 'reguliere werk', wat de basis is van het ambtelijk apparaat, wordt niet expliciet genoemd in de kaderbrief. Het gaat om díe aandachtspunten waar in 2023 (en verder) de focus op ligt.   

Actualiteit 
Op 24 februari viel Rusland Oekraïne binnen. Al snel kwam een flinke stroom vluchtelingen op gang. Voor de gemeente Coevorden betekent dit dat we opvang bieden in de vorm van huisvesting, onderwijs, werk, welzijn en leefgeld. Dit is een stevige opgave. Op dit moment weten we nog niet precies wat deze opgave behelst en hoe lang dit blijft spelen. Wel duidelijk is dat dit nu en wellicht ook nog in 2023 capaciteit vraagt en dat dit ten koste gaat van de uitvoering van andere taken. Daarnaast blijft de corona-pandemie tot onzekerheid leiden. De langdurige effecten op bijvoorbeeld ons bedrijfsleven, de verenigingen, het Sociaal Domein en de samenleving als geheel vallen nog moeilijk te voorspellen. 

Prioriteiten en haalbaarheid 
De brede welvaart is ons perspectief, ondersteund door onze kernwaarden die ook in het Koeverns Kompas naar voren komen: Durven, Eigenheid, Grensverleggend, Verbindend en Trots. 
Het coalitieakkoord draagt de titel ‘Gewoon doen!’. Daaruit spreekt al: we gaan aan de slag. Hoe dat vorm krijgt, verwerken we in het bestuursprogramma dat de gehele coalitieperiode omvat. Eventueel komen we daarbij ook met een nieuwe programma-indeling.

Voor de uitvoering van beleid zijn we afhankelijk van onder meer menskracht, grondstoffen en juridische kaders. Dit geldt voor "nieuw" beleid maar uiteraard ook voor reguliere taken. Krapte op de arbeidsmarkt, hogere kosten voor brandstof en bouwmaterialen en strengere regels rondom grondverkoop en stikstof kunnen vertraging veroorzaken. Dit betekent dat het nodig is om prioriteiten te stellen. Veel opgaven concurreren bijvoorbeeld om inzet van dezelfde medewerkers of grijpen inhoudelijk op elkaar in. Om afwegingen te kunnen maken loopt een analyse van processen, data en menskracht. Vooruitlopend op de resultaten is alvast duidelijk dat op onderdelen incidentele inzet en middelen nodig zal zijn. 

 

Wonen
In Coevorden is het onze ambitie om te zorgen dat er voor 2030 in totaal 750 woningen bij komen. We willen dit natuurlijk in hoog tempo doen, maar ook op een integrale en toekomstbestendige manier. Het is belangrijk dat functionaliteit, leefbaarheid, sociale belangen en ruimtelijke kwaliteit gediend zijn. ‘Waar kan wat?’ is een vraag die in de in 2023 door uw raad vast te stellen Omgevingsvisie aan de orde komt. 
De combinatie van beperkte capaciteit van onze organisatie en de complexiteit van vraagstukken maakt het halen van de ambitieuze doelen van de in december 2021 vastgestelde Woonvisie tot een uitdaging. Helder is dat ‘wonen’ een topprioriteit is, waar we nú, in 2023 en daarna vol op inzetten. In 2023 kan de raad besluitvorming verwachten over een aantal bestemmingsplannen en over beleidskaders voor flexwonen. 

Werken
Bouwen voor de samenleving betekent dat we naast bestaanszekerheid ook werkgelegenheid willen bieden. Hiervoor is het essentieel dat ons bedrijfsleven ruimte krijgt om te ondernemen. Omdat de kavels op onze huidige bedrijventerreinen bijna uitgegeven zijn, onderzoeken we de mogelijkheden voor uitbreiding.  De vestiging van De Nieuwe Veste op Holwert-Midden vormt de de aanleiding om tot een opwaardering van dit bedrijventerrein te komen, én om een sterkere verbinding tussen school en het bedrijfsleven te realiseren. 
De landbouwsector heeft te maken met grote onzekerheden voor de toekomst. We gaan met onze ondernemers in gesprek en onderzoeken welke rol we hier als gemeente in kunnen vervullen.

Veiligheid
Veiligheid is een thema dat volop in beweging is en waar we, samen met onze veiligheidspartners, steeds meer de samenwerking vinden. Het is aan u als raad om kaders te stellen in het Integraal Veiligheidsplan. In gezamenlijkheid met uw raad stellen we de prioriteiten  vast. Vast staat dat de bestrijding van ondermijning en de zichtbaarheid van de Boa’s tot de aandachtspunten behoren.

Samen optrekken
Wonen, infrastructuur, veiligheid, duurzaamheid, gezondheid en leefstijl, arbeidsmarkt en bedrijvigheid zijn bij uitstek thema’s om in regionaal verband en in samenhang aan te pakken. Onder ‘de regio’ verstaan we vooral de Stadsregio Emmen bestaande uit onze samenwerking in BOCE-verband. We verbinden de woonopgave en de economie met het belang van een goede bereikbaarheid van onze regio door de realisatie van de Nedersaksenlijn en de verbinding Emmen-Rheine, bijvoorbeeld door een verlenging van onze Regiodeal. In 2022 wordt in BOCE-verband een woonzorgvisie vastgesteld. In 2023 komt er een vertaling naar Coevordens niveau van de vastgestelde BOCE-woonzorgvisie. Hier zijn belangrijke keuzes te maken, ook omdat in 2023 beschermd wonen voor rekening van de gemeenten komt. 

Mede in het licht van de laatste IPCC-rapporten groeit de urgentie voor actie op duurzaamheid, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Stijgende energieprijzen brengen inwoners en bedrijven in problemen. De oorlog in Oekraïne doet hier nog een schepje bovenop. EU-breed is er de wens om geen gas meer uit Rusland te importeren. Ook voor de gemeente reden te meer om figuurlijk gas te (blijven) geven op verduurzaming. 
Met het programma duurzaamheid geven we invulling aan deze opgave. Eén van de speerpunten voor 2023 is zon-op-dak: samen met parkmanagement en Ondernemend Coevorden invulling geven aan zon op bedrijfsdaken. 

Binnen het sociaal domein wordt hard en samen gewerkt aan het ombuigen van het financiële tekort door het ombuigen van de zorgvraag. Dit vraagt om een meerjarige aanpak van versterking van de volledige keten: van vroegsignalering tot uitstroom, van toewijzing tot monitoring. Om deze taakstelling meerjarig te kunnen realiseren zijn randvoorwaarden nodig. Die actualiseren en versterken we binnen de clusters Jeugd en Wmo, waar ook de tekorten en de zorgvraag het grootst zijn. Data-analyse en monitoring hebben daarom prioriteit. Het versterken wat er is en de basis verstevigen en uitbouwen gaat voor nieuwe of extra taken of projecten. Tegelijkertijd moeten en willen we kunnen inspringen en anticiperen op actuele ontwikkelingen. Dit past goed bij het twee sporen beleid, we werken in 2 tempo’s. 

Bestaanszekerheid
Bestaanszekerheid in de brede zin van het woord staat hoog op de agenda. We blijven inzetten op het begeleiden van mensen vanuit een kwetsbare positie naar arbeidsmatige inzet en/of zinvolle dagbesteding vanuit de gedachte dat iedereen meetelt en meedoet. Maar bestaanszekerheid is breder dan het verkrijgen van werk of dagbesteding, het is de kapstok voor het beleid van het sociaal domein; een zo zelfstandig mogelijk, fijn en zeker bestaan. Voor 2023 ligt de focus daarbij vooral op:

•    Normaliseren en demedicaliseren 
Er wordt binnen jeugd geïnvesteerd in het normaliseren en demedicaliseren binnen de gehele keten. We zetten daarbij nadrukkelijk in op de verdere samenwerking en versterking (passend/inclusief) onderwijs-jeugd. 

•    Langer zelfstandig thuiswonen
Binnen de WMO is een vorm van normaliseren het uitgangspunt om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen, zodat ze maximaal meedoen en meetellen. Het snijvlak wonen – zorg wordt hiermee steeds groter en belangrijker.

•    Preventie 
Inzet op preventie is en blijft belangrijk. Met het sport- en preventieakkoord ‘Gezondheid en Bewegen’ werken we samen met onze partners aan een woon- , school- en sportomgeving waar de gezonde keuze meer en meer de makkelijke keuze wordt. Preventie betekent ook het eerder signaleren van zorgen op het gebied van schulden, geestelijke gezondheid of andere zorgen en hier direct en laagdrempelig op handelen. 

•    Financiële en arbeidsmatige bestaanszekerheid 
We gaan met Emco in gesprek over de gezamenlijke toekomst en richting als toekomstbestendig sociaal leerbedrijf. Het programma Kansrijk Opgroeien zorgt voor continue aandacht voor de effecten van armoede die van generatie op generatie wordt doorgegeven en de noodzaak van het bestrijden van die armoede. 

•    Kunst en cultuur 
Tot eind 2022 zijn we culturele gemeente van Drenthe. Aansluitend willen we helderheid bieden aan de culturele sector hoe we verder willen met kunst en cultuur. Er komen dan voorstellen naar aanleiding van de onderzoeken bij drie culturele instellingen (Theater Hofpoort, Stedelijk Museum en Synagoge) en het experiment rond de cultuurcoach. 

Gebiedsgericht werken
De afgelopen periode zijn we steeds beter in verbinding met onze inwoners. Er zijn goede contacten met de dorpen en wijken en we weten wat er speelt. We denken dat dit nog beter kan. We willen de invulling van de rol van de gebiedsgebonden bestuurder en de gebiedscoördinatoren een stap verder brengen en ook de inrichting van de dorpen- en wijkenronde aanpassen aan behoefte en effectiviteit. Daarnaast gaan we aan de slag met de investeringsagenda waarmee we dorp- en wijkplannen zo goed mogelijk combineren met gemeentelijke projecten. 

Met de uitvoering van de plannen voor Schoonoord leggen we een lakmoesproef af: daar komen verduurzaming, wonen, sport en ontmoeting samen in een project dat onder andere leidt tot een MFA en een toekomstbestendige woningvoorraad. Gebiedsgericht werken in optima forma dus. 

De doelen voor een toekomstbestendige organisatie zijn: 
•    een flexibele, wendbare organisatie die goed inspeelt op een veranderende en complexe omgeving;
•    medewerkers die bewust kiezen voor werken voor de samenleving; 
•    medewerkers die werken vanuit de waarden van het Koeverns Kompas en de global goals; 
•    medewerkers, systemen en processen zijn doelmatig en elkaar versterkend;
•    een omgeving die prikkelt om het maximale uit jezelf en elkaar te halen. 

Op basis van een organisatiescan hebben we inmiddels duidelijk in beeld wat er nodig is en hoe we in onze dagelijkse praktijk stappen zetten. Waarbij we met elke stap die we zetten, de werkdruk willen verlichten en het werkplezier willen vergroten. Gezamenlijk koers en richting houden en verder bouwen aan het moois dat er al is, waarbij er niet alleen oog is voor de samenleving, maar ook voor elkaar. Waarin we door verlichte werkdruk en meer focus beter aan de voorkant kunnen anticiperen op de veranderende samenleving en kansen en mogelijkheden ontwikkelen en grijpen.

Onze aanpak is erop gericht eerst inzicht en begrip te hebben en dan te handelen. Waar 2022 vooral in het teken stond van analyse en inzicht, is de planning voor 2023 gericht op helpende interventies in hoe we de dingen hebben georganiseerd en sturen, procesverbetering, (workflow-)ondersteuning, informatie- en datagericht werken met de nodige architectuur en technologie. In het kader van onze dienstverlening, het faciliteren en stimuleren van onze inwoners, zijn dat noodzakelijke ontwikkelingen. 

Binnen het proces van het beheer van de openbare ruimte zijn we in 2021 al gestart. Aan de hand van de inzichten van de analyse op die processen en de organisatie volgen voor 2023 voorstellen met betrekking tot de huisvesting (werven) en situering van de milieustraat/-straten. 

We werken hard aan de dienstverlening, met het KCC in een centrale positie. Digitalisering, klantcontact en de goede afhandeling van vragen staan in het middelpunt. In het algemeen, maar zeker voor burgerzaken en belastingen gaan we een slag maken in de digitalisering. Vanzelfsprekend blijven wij daarbij oog houden voor onze inwoners die wat minder digitaal vaardig zijn. We zijn er voor alle inwoners in de gemeente Coevorden. 

Wij hebben een nieuw meerjarenperspectief voor 2023 tot en met 2026 samengesteld. Wij baseren ons daarbij op de bestaande meerjarenraming voor 2023 tot en met 2025. Daar hebben wij de jaarschijf 2026 aan toegevoegd. Ontwikkelingen die effect hebben op dit meerjarenperspectief zijn met name de meicirculaire van het gemeentefonds, de prijsontwikkeling en de autonome ontwikkelingen in het sociaal domein. 

De meicirculaire 2022 is een omvangrijke circulaire geworden.  In deze circulaire is de invoering van de nieuwe verdeling van het gemeentefonds per 1 januari 2023 verwerkt. De accressen vanaf 2022 tot en met 2025 zijn bijgewerkt op basis van de regels van de huidige normeringmethodiek. Vanaf 2026 zal het gemeentefonds niet langer via de normeringssystematiek geïndexeerd worden. Er wordt geen volume-accres meer verstrekt, alleen nog maar een nominaal accres voor de loon- en prijsontwikkeling. 
Andere belangrijke onderwerpen die in de circulaire worden genoemd zijn de oploop van de opschalingskorting, overheveling van enkele Integratie-uitkeringen en de verwerking van enkele taakmutaties. De belangrijkste daarvan betreft de incidentele compensatie voor de tekorten Jeugdzorg voor het jaar 2023. 

De samenvatting van ons nieuwe meerjarenperspectief is opgenomen in de onderstaande tabel. In 2023 is het saldo € 4,1 miljoen positief. In de jaren 2024 tot en met 2026 is het saldo eveneens positief, maar is vanaf 2026 wel een scherpe daling te zien die het gevolg is van de hier voorgenoemde wijziging in de systematiek van het accres. 

In de bijlage Ontwikkeling financiën is een uitgebreide toelichting opgenomen op de inkomsten en uitgaven. Het effect van de meicirculaire krijgt daarbij ruime aandacht. Daarnaast worden (o.a.) de gehanteerde prijsindexcijfers toegelicht, de autonome ontwikkelingen en de (financiële) ontwikkelingen rondom de Verbonden partijen.

ACTUALISATIE MEERJARENPERSPECTIEF
(Bedragen x € 1.000)
	2023	2024	2025	2026
Ontwikkeling inkomsten
Decembercirculaire 2021	214	220	220	237
Meicirculaire deel 1: herverdeeleffect	265	363	363	363
Meicirculaire deel 2: mutaties omvang AU	7.636	9.015	10.500	4.216
Belastingen en huren	245	245	245	245
Ontwikkeling uitgaven
Loon- en prijsontwikkelingen	-2.020	-2.020	-2.020	-2.020
Stelpost inflatie	-1.309	-1.266	-1.946	-1.929
Autonome ontwikkelingen	-355	-355	-355	-155
Verbonden partijen	-374	-337	-331	-299
Uitbreiding college	-195	-195	-195	-195
Saldo Kaderbrief	4.108	5.671	6.482	464

In deze kaderbrief hebben wij u geïnformeerd over onze speerpunten en de eerste financiële doorkijk naar het jaar 2023. Wij hebben veel te doen, vaak met daarbij grote en structurele financiële opgaves. Ons uitgangspunt is en blijft een gezonde meerjarenbegroting voor de komende jaren.  Deze kaderbrief en de besluitvorming in uw raad is voor ons de eerste stap naar de samenstelling van de Programmabegroting 2023 en meerjarenraming 2024-2026.

Samenstelling van de Programmabegroting 
De samenstelling van de Programmabegroting 2023 betekent dat wij de speerpunten in de kaderbrief vertalen naar concrete werkzaamheden in 2023. We hebben in deze Kaderbrief aangegeven wat wij willen bereiken, in de Programmabegroting vertellen we hoe we dit willen bereiken en wat dit mag gaan kosten. Wij betrekken daarbij de besluitvorming over de kaderbrief en de invulling van de financiële opgave voor de komende jaren. Als er zich in de tussentijd nieuwe ontwikkelingen voordoen, dan betrekken wij deze bij de samenstelling van de begroting. Dat is bijvoorbeeld de publicatie van de septembercirculaire van het gemeentefonds. Deze circulaire geeft meer duidelijkheid over ons financieel meerjarenperspectief. 

Op 12 oktober 2022 zullen wij u de Programmabegroting 2023 en meerjarenraming 2024-2026 aanbieden.

Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. 

Het college van burgemeester en wethouders van Coevorden, 

was getekend, 

de secretaris                                                                de burgemeester

B.M. de Vries                                                                  R. Bergsma